SAHNELENMİŞ FOTOĞRAF-3

SAHNELENMİŞ FOTOĞRAF-3

Cüneyt Gök

Son iki yazımda “Sahnelenmiş Fotoğraf” konusuna değinmeye çalıştım. Sinematik fotoğrafçılık, film sahnelerinden karelerine benzer bir görsel üslupla anlatılar oluşturan bir fotoğrafçılık tarzıdır. Bu derinlikli çalışmalarda “Mise-en-scène” kadar yaratılan atmosfer de ön plandadır. Oldukça etkili bu hikâye anlatma tekniği fotoğrafı Sinemanın anlatı yapısına yaklaştırır. Film yapımı ve görsel hikâye anlatımı sanatında kullanılan sinematik üslup, genel olarak kompozisyon, renk, filmin türü, kamera, lensler, kostümler, set tasarımı, saç ve makyaj, filtreler, kurgu, efektler vb. içerir ve ifade eder. Birçok fotoğraf sanatçısı bu alanda benzer bir çalışma yöntemi izlerken dijital teknolojiden ve görüntü işleme programlarından yararlanır. Tasarımlar eskizlere dönüştürülür ve dijital ortamlarda şekillendirilir.
Fotoğrafçı aynı zamanda yönetmendir. Gerçeğe müdahale eder ve gerçekle oynar. Örneğin “Viktorya Dönemi” sanatçısı Julia Margaret Cameron’da (1815-1879) dönemin bir sahne yönetmeniydi. Cameron, 48 yaşında, kendi kendine fotoğrafçılık sanatını öğrenmiş ve bir yıl sonra da çalışmalarını sergilemeye başlamıştır. Kurgulanmış fotoğraflarında ikili, üçlü grupları yönetip modellerini İncil’den karakterlere ve Rönesans meleklerine dönüştürmek için uzun poz süreleri gibi teknik imkanların yetersiz olduğu bir dönemde mucizeler yaratmıştır.

Görsel-1- “The Rosebud Garden of Girls” (1868) çalışmasının başlığı Tennyson'ın “Maud” adlı şiirindeki bir dizesinden alınmıştır. 

Görsel-2-Fotoğrafı güzel sanatlar olarak kabul etmenin ilk savunucularından Amerikalı fotoğrafçı F. Holland Day 1890’ların sonlarında İncil’den hikayelerin fotoğraflarla

illüstrasyonunu; Batı resminin en önemli konusunu fotoğraflarla işleme cesaretini göstermiştir. İsa’yı kendi canlandırmak için yemeden içmeden ve traş olmadan hazırlanmış; İsa’nın son günlerini anlatan 250 kadar fotoğraf çalışması gerçekleştirmiştir. Kostümden aksesuara, mizansenden hikâye ve kurguya ve oyunculuğa kadar birçok şeyi kendi gerçekleştirmiştir. Hatta daha gerçekçi algılanması adına kostüm kumaşlarını Kudüs’ten getirtmiştir.
Yaşayan Tablolar- “Tableaux Vivant” olarak da isimlendirebileceğimiz birçok fotoğraf çalışması kurgusal olarak benzer hazırlıkları gerektirir. En küçük detaylar bile kadrajın içindeki bu dünyada çok önemli bir yer tutar. Yine çoğunda sahne düzenlemelerinde dönemin sosyo politik yapısına uygun objeler, semboller kullanılarak, göndermeler yapılarak hikâye anlatımı ve anlam üretimi desteklenir.  Fotoğraf bir gösteri ve sahneleme sanatıdır. Fotoğraf için bir fikirden yola çıkılarak yapılan ön çalışma, tasarlanan senaryo, mekân seçimleri, dekor ve diğer görsel malzeme ve seçimler bir sinema filmi için yapılan hazırlıklardan farklı değildir.

Görsel-3-4- “The Lonely Man”- “Yalnız Adam” serisinden- Nicky Hamilton

Nicky Hamilton konseptin taslağını çizerek daha sonra bunu bir 3D ön görsele dönüştürüyor, böylece renk paleti ve ön ışıklandırma denemeleri yapabiliyor. Hamilton ayrıca setlerini inşa edip hazırlıyor, oyuncularını da kendi stillendirip giydiriyor.  Bir fotoğrafın prodüksiyon sonrası birleştirme, rötuşlama gibi teknik konulara yaklaşık üç ay gibi bir süre ayırıyor. Çalışmalarını sembolizmle yoğuran Hamilton karakterlerin duygusal durumlarını da başarılı bir biçimde ortaya koyarken filmsel ve olağanüstü detaylı anlatılara sahip fotoğraflar yaratıyor.

“Yalnız Adam son derece kişisel bir projedir. On üç parçalık bu çalışmam, 1980'lerde iflas ilan ettikten sonra ‘polis baskınları, silahlar, uyuşturucular, şiddet ve nihayetinde kurtuluş labirenti’ üzerinden şekillenen babamla çocukluk ilişkimi araştırıyor. Bu tarzın çok zaman ve çaba gerektireceğini biliyorum ve her zaman babamla olan çocukluk ilişkim hakkında anlatacak ilginç bir hikayem olduğunu hissettim. Sanatın her zaman kendinizin bir yansıması olduğuna ve kendinizi işinize vermeniz gerektiğine inandım.” Hamilton

Görsel-5-6-Ching-Hui Chou- “Animal Farm”- “Hayvan Çiftliği” serisinden.

Beş yılını Tayvan'daki çeşitli hayvanat bahçelerinin yapısını inceleyerek ve çekimler gerçekleştirerek geçiren Chou’nun “Animal Farm” serisi büyük ölçekli çalışmalardır. Chou’ya göre şafakta, alacakaranlıkta, ışığın ve renklerin bulanıklaştığı ve gündüzden geceye ya da geceden gündüze geçişte insan ruhundaki gizin açığa çıktığı anı yakalamak için mükemmel zamanlardır. Chou, bize konseptin planlanması, hazırlanması, test çekimleri sonrasında aydınlatmanın bilgisayar tarafından kalibre edilmesi gibi detaylı çalışmalar sonucunda bir dizi ürkütücü ama görsel açıdan zengin görüntüler sunmuş. Sürrealist bir sahne ve atmosferle birleştiğinde, izleyici yavaş yavaş görüntülerdeki tüm unsurları ve detayları incelemeye yönleniyor.

Tayvan'lı fotoğrafçı Chou Ching-Hui, gazetecilik bölümünden mezun olduktan sonra 1988'den itibaren fotoğrafçılıkla ilgilenmeye başlamış, Tayvan'da çeşitli dergilerde muhabir-fotoğrafçılık yapmış. Bir foto muhabiri olarak yaklaşımı, sanatsal çalışmalarını etkilemiş, gözlemlediklerini betimleyerek belgesel görüntüleri çağdaş sanat ve kültür için bir araç olarak kullanmaya başlamış. Ching-hui Chou'nun 1990'lardan bu yana yaptığı çalışmalar, genellikle modern toplumdaki belirli insan gruplarının derinlemesine tasvirini içerir ve projelerinin her biri sosyal konularla yakından ilgilidir.

Görsel-7-8- “Night of the Hunted”- “Avlananların Gecesi”- Matt Henry
Matt Henry’nin kurgusal anlatıları 1960'ların ortalarında geçen döneminin siyaseti ve kültürünü yansıtan bir ayna görevi görüyor. Amerikan Sinemasının ve TV’nin ve dilinden, güney gotiğinin edebi türünden yararlanan Henry, zamanı, mekânı ve bilgiyi sıkıştırmak için montajın kullanılması ve anlamın inşasında izleyiciyi de katılmaya teşvik ediyor. Dönemin Amerika'sını tanımlayan kültürel devrimde yer alan hippi hareketi, gençlik isyanı, seks, uyuşturucu ve “Rock and Roll” dahil olmak üzere tekrar eden temalar içeren fantastik hikayeler yaratıyor.

“Fotoğraftan çok sinemadan etkileniyorum, bu yüzden muhtemelen kafamda kök salmış birçok sinematik çekim var. Ancak insanların fotoğrafçılıkta belirli bir konu ve kompozisyon türüne odaklanmasını her zaman garip ve sınırlayıcı bulmuşumdur. Sinema, genel çekim, orta çekim, ikili çekim, yakın çekim, bakış açısı vb.'ye sahip olmanız anlamında çok daha çeşitli bir dil sunar. Bu yüzden fotoğraf tarihini çok sorunlu buluyorum.” Matt Henry

Görsel-9-Cristina Rizzi Guelfi-“Cinayet Serisi” İsviçre doğumlu ve İtalya'da yaşayan EICAR'dan (Paris) yönetmenlik alanında yüksek lisans derecesine sahip olan sanatçı hem dijital hem analog fotoğrafçılıkta hem de görsel sanatta becerilerini geliştirerek Hitchcock filmlerini andıran tuhaf ve gizemli arasında belirsiz ve sinematik görüntüler yaratmaktadır.

Görsel-10- “Behind the Visible”- “Görünenin Arkasındaki” Serisinden-Tania Brassesco ve Lazlo Passi Norberto

Tania ve Lazlo’nun yapıtları ise resme, sahne tasarımı ve düzenlemeye, fotoğrafa ve sinemaya adanmış mesleki deneyimlerinin sentezidir. “Behind the Visible” serisi tanımlanamayan, geniş ve anakronistik (Anakronizm, kişi, nesne veya olayların kendi gerçek zaman ve mekanlarından kopartılıp farklı bir çerçeveye oturtulması olarak değerlendirilebilir) bir zamanda asılı duran film karelerine benzer, yumuşak bir tedirginlik, yumuşak ve canlı bir tonla yayılan görüntüler, gerçek olan ile gerçek olmayan arasındaki o sınır çizgisinde oyalanır. 
Her sanat eseri, insan ruhunu doğaya bağlayan derin, karmaşık, belirsiz ve rahatsız edici ipleri algılayabileceğiniz esrarengiz bir hikâye içerir. Bazen rüyalarda ve bilinçdışından ortaya çıkan fikirleri, kavramları, anlaşılması zor düşünceleri, vizyonları, bazen de rasyonel bir şekilde, toplumun çeşitli yönlerinden yararlanarak kavramaya çalışırız… 

KAYNAKÇA VE GÖRSELLER
Fotoğraf Ölmedi Ama Tuhaf Kokuyor- Nazif Topçuoğlu- 2. Baskı (2003)-YKY
https://metalmagazine.eu/en/post/interview/matt-henry-take-a-step-into-the-past
www.tanialazlo.com
www.nickyhamilton.com
Görsel-1- https://www.all-about-photo.com/photographers/photographer/7/julia-margaret-cameron
Görsel-2- https://www.mfa.org/news/seven-last-words
Görsel-3-4- https://www.nickyhamilton.com
Görsel-5-6- ttps://photography-now.com/exhibition/125058
Görsel-7-8- https://www.whiskeypreachin.com/night-of-the-hunted
Görsel-9- https://staged-photography.tumblr.com/post/176268625387/cristina-rizzi-guelfi-murder-series-staged-didnt
Görsel-10- https://www.tanialazlo.com/behind-the-visible