ZorbaTVdergi Yeni Ufuklara Doğru...

Söyleşi:  Elnaz Bagheri

Ümit Yaşar Gözüm :

Feyha Özsoy; Hüzün ve Coşku Çağının Tanığı, Ahenkli Bir Fovisttir.

Biz Ümit Yaşar Gözüm’ü üst düzey yöneticiliği, bürokrasideki projeleri ve yazarlığı ile tanıyoruz. Şimdi küratör ve sanat eleştirmeni olarak duayen sanatçımız, Cumhuriyet Türkiyesi’nin tanığı Feyha Özsoy’un 90. Yaşına armağan bir dizi etkinliğe imza atıyorsunuz. ZorbaTVdergi kültür,sanat, edibiyat ve düşüncede yeni bir soluk. Büyük etkinlikleri kurgulamak ve sponsor oluyor yönetiminizde. Bu etkinlikler hakkında bilgi verir misiniz okurlarımız için.

Bireyin özgürlük alanlarının dokunulmazlığına inanıp desteklediğimiz gibi, toplumun varlığı, gelişmesi ve devamlılığı için de çaba göstermesi gerekiyor aydınların, entelektüellerin. ZorbaTVdergiyi bu anlayışla yayın hayatına kazandırdım. Toplumla var olmak, bireyi aydınlatırken toplumu da aydınlatmak. Bir toplumun aydınlarının görevidir. Bu anlayışla Duayenlerin Penceresinden Sanatın Felsefesi programlarının çekimine başladık ZorbaTV'de. Toplumlar geçmişine vefa göstermeli, geleceğine ufuk açmalı. Aynen bu ilkemi hayata geçiriyoruz kanalda ve dergide. ZorbaTVdergi Kültürel Sermayeyi temsil ediyor. Zengin gençler, yaratıcı kadın ve yetkin yazar ve yapımcılardan geniş bir ekip oluştu etrafında. Aynı hedefe yürüyen insanların başaramayacağı şey yoktur diye düşünüyoruz. Derdimiz toplumdan hep almak yerine, toplum aydınlanmasında karşılıksız kültürel sermaye paylaşmak yatıyor. İşte küratörlüğünü üstlendiğim Feyha Özsoy retrospektif sergisi, Prestij sanat eleştirisi kitabı ve Sanatçı Belgesel filmi bu anlayışla ortaya çıktı.

Zülfü Livaneli Kültür Merkezi’nde 06-30 Aralık 2022 tarihleri arasında düzenlenecek. “Hüznün, Coşkunun, Ahengin Ressamı Feyha Özsoy” Retrospektif Resim Sergisinin açılışında kültür, sanat ve siyaset dünyasını buluşturacağız. Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze uzanan sürecin yaşayan bir tanığı olarak, sanatı ve yaşamı ile yaklaşık bir yüz yıla tanıklık ediyor.

Ayrıca ZorbaTV tarafından sanatçı üzerine hazırlanan Duayenlerin Penceresinden Sanatın Felsefesi adlı 60 dakikalık belgesel film izleyiciyle buluşacak. Halka açık ve ücretsiz olan etkinlikler, mesai saatleri içerisinde izlenebilecek.
 Çankaya Belediyesi ile ZorbaTVdergi’nin sponsorluğunda ve Ankara Kadın Ressamlar Derneği işbirliğinde etkinliklerin ve serginin küratörlüğünü felsefeci, yazar, sanat eleştirmeni Ümit Yaşar Gözüm olarak üstlendim. 

Feyha Özsoy Armağanı kitabınız hakkında bilgi verir misiniz?
Cumhuriyet döneminin, taşra ve Ankara’sının tanıklarından birisi olan Feyha Özsoy’un sanatı ve yaşamı üzerine aynı adla bir armağan kitap hazırladım. Ümit Yaşar Gözüm imzasıyla yayınlanan kitap, Cumhuriyet Türkiye’sinin yaşayan tanıklarından ve ülkemizin ilk fovistlerden birisi olarak; sanatı ve dönemin sanat dünyasına izdüşümleri yapıyorum. Kitabı etkinlikler kapsamında 6 Aralık saat 18.30 da açılacak sergide medya mensuplarına takdim edeceğiz. Orada sanatçıyı daha yakından tanıma fırsatı bulacak kamuoyu-sanatseverler.  

Feyha Özsoy resimlerinde bir ekolün canlı renk algısını ve doğanın derin izlerini gözlemliyoruz. Öyle ki, sanatçı hem ailenin yerleştiği Çeşme hem de çocukluk, gençlik ve yetişkin yaşlarını geçirdiği Başkentimiz Ankara’yı tuvale aktarmış çoğunlukla. Gerek Atatürk portreleri, gerekse belleğinde özümsediği doğa ve natürmort çalışmalarında insanı içine çeken renkli coşkunun varlığını görüyoruz. Özellikle 1960’lı yılların Ankara’sına ait resimleri kentin değişen silüetine birer iz düşüm olarak çıkıyor karşımıza.
160 sayfalık, özgün tasarım ve prestij bir sanat kitabı. Kitabı kurgularken sanatçının sanata başladığı 1960’lı yılların sonundan günümüze yaptığı çalışmaları belli başlıklar altında tasnif ettim: Atatürk portreleri, desenleri, natürmort çalışmaları, Ankara resimleri, Çeşme resimleri, kadın portreleri, kış resimleri, peyzajlar başlığı altında sanatçının eserlerinin dönemler üzerinden sanatı üzerine eleştirel bir izdüşüm yaptım. 

Kitap satışa sunulacak mı?
Çankaya Belediyesi yayınlarından çıkan kitap ne yazık ki, satışa sunulmayacak veya katalog gibi dağıtılmayacak. Yukarıda da değindim, basın toplantısında medya mensuplarının değerlendirmeleri için sınırlı sayıda medya mensuplarına dağıtılacak, onun dışında 250 civarında il ve ilçe halk kütüphanesinin raflarında okurla buluşturulması için Bakanlığa bağışlanacak.

Sanatçının belgesel film çekiminden, gösterim kapsamında düzenlenecek oturumlardan bahseder misiniz?
17 Aralık 2022 Cumartesi 14.00’te sergi mekanı Zülfü Livaneli Kültür Merkezinde ZorbaTVnin sponsorluğunda çekilen Duayenlerin Penceresinden Sanatın Felsefesi: Bir Duayen Feyza Özsoy belgesel filminin gösterimi yapılacak. Niçin bir belgesel film diye soracak olursak, gerçekte Feyha Özsoy’un bu belgeseli tarihe bir izdüşüm olarak hak ettiğini söyleyebilirim.  Çünkü sanatçı düşüncenin izinde sanatın biçimlendirdiği bakış açısıyla duygu dünyasını zenginleştirip kendi renklerini, figürlerini, kurgusunu yaratır. Var olmak kadar üretmeyi ve toplum aydınlanmasına katkı sunmayı görev sayanlar ardında iz ve miras bırakırlar.
Film bağlamında  yazar ve ZorbaTV Genel Yönetmeni olarak benimle birlikte sanatçının üyesi olduğu Ankara Kadın Ressamlar Derneği Başkanı İnci Sarıaslan, Birleşmiş Ressamlar ve Heykeltıraşlar Derneği Başkanı Güzin Arısoy’un konuşmacı olarak katılacağı, moderatörlüğünü Ayşegül Atmaca’nın üstlendi bir panel düzenlenecek. Burada sanatçının sanat anlayışı, dönemin sanat diyalogları, sanat dünyasındaki ilişkiler ve sanatçı anıları anlatılacak.

Dilerseniz biraz da kişilik olarak sanatçımızı tanıtalım okurlarımıza.
Yer yüzünün içkin değerlerinden birisidir güzellik, ancak onu algılamak, korumak ve etik değerlerin dibe vurduğu bir dünyada ilkeli ve ahlaklı kalabilmenin başka bir üstün değeri daha gerekli kıldığını anlarsınız Feyha Özsoy'u tanıyınca: Zeka.  
Zeki  ve üretken bir kadının sanatla buluşması da ayrı bir şanstır. Hoş bir görüntü, doyumsuz bir seda olarak yansır evrene. Yaşarken yücelir, yücelirken değer katar topluma. 

Sanat camiasındaki yerini ve resimlerini çok önceden sanat danışmanı olduğum dönemlerden biliyor olmama rağmen, Feyha Özsoy'u 90'ların ortalarında Kültür Bakanlığı Güzel Sanat Genel Müdür Yardımcısı olduğum dönemde tanıdım. Bir sanatçının düş bahçesinde, eserleri arasında dolaşarak onun içsel sesini yakalamaya çalışmak zevkli iştir. Seçkin yaşanmışlığın engin  hoşgörüsünde gezinmenin doyumsuz tadını yaşar, belki de çoğunluğun okuyamadığı, herkesin ve her şeyin bir öyküsü olduğunun farkına varıp izleyicinin de bunu görmesini sağlarsınız. Ceylanın toynağında soluklanan iz sürücü  titizliğinde ilerleyip,  izler düşersiniz sanatçının gizemli dünyasına. Ancak zordur; sanatla yoğrulup, aydın tavırları ile kendi kurgularını yaratan kadınların düş evrenine girmek ve orada soluklanmak. 

Farklı yıllarda sanatı üzerine yayınladığım iki sanatsal eleştiriyi büyük coşku ve beğeni ile karşılamıştı. Sanat Dünyamızın zenginliğini. sanatçılarımızın ortaya koydukları eserler ve dönemlerine tanıklıkları üzerinden algılamak ve anlamak gerekir. Kurumsal yapıların sanatın gelecek kuşaklara aktarılması ve toplum aydınlanması bakımından üstlenmesi gereken sorumlulukların  bir yanı da vefa örneği olmalarıdır. ZorbaTVdergi yayın hayatına başladığında, Duayenlerin Penceresinden Sanatın Felsefesi sanat belgesel programının ilk konuklarından birisi olsun istedim Feyha Özsoy ya da sanat camiasının Feyha Ablası. Cumhuriyet Türkiye’sinin 90 yılının/hüzün, coşku ve ahenk dolu bir yüzyılının pamuk şekeri tadında tanığıydı. 

Biraz da sanatçımızın sanatından, resimlerinden, renklerinden bahseder misiniz?Estetik Ahenk İle Dramatik Hırçınlığı Buluşturan Çelişkiler diyorsunuz kitabınızda…
Feyha Özsoy’un çalışmalarındaki kadın figürlerini görünce anlık şaşkınlıklar yaşamıştım doğrusu. Şiirsel bir güzellik, seçkin bir ruh üflemek istercesine oynatmış fırçasını. Aşkın eriştirdiği yüceliğin, kendinden emin görüntüsünü bulursunuz, kadın resimlerinin yansımalarında. Her tabloya farklı ve özel dünyalarıyla yansıtılmış figürler, aslında, bütünü yakalamış sanatı yaşayan, üst perdeden bir göndermedir kadına. Ressamın düş bahçesine girmeyi başaran kadınlar, şanslıdır. Bazen bir enstrümanla bütünleşmiş bulur kendisini bazen de bir koltuğa gönlünce kurulmuşluğunu yaşar dinginliğin.

Beyaz ile mavinin bütünleştiren görkemi vardır ressamın kışlarında. Belki de ressamın peyzaj ve natürmortları için kübik resmin detaycılığına ve yaygın süsleme anlayışına karşı duruş diyebiliriz. Resimlerinde figürlerin sayısının sınırlılığı ressamın fırça darbelerine duyduğu derin güvenin bir sonucu olsa gerek. 
Damıtılmış doğasında pürizm’in etkilerini görmekle birlikte biçimlerin ve figürlerin fotografik netlikten uzak olduğu gerçeğini sanat eleştirisinde göz önünde bulundurmalı. Döneminin argümanlarını konuşturduğu resim anlayışını ve aynı şekilde kendine özgü renk tonları oluşturduğunu görürüz.

Feyha Özsoy'un ağaçları kadar irdelenmesi gereken doğadaki argümanlarından birisi de dağlarıdır. Feyha Özsoy çalışmalarını seyrettiğimizde karşıt renklerin oluşturduğu ahengi görürüz. Aynı şekilde kompozisyonlarında da zıtların ahenkli birliği vardır. Oysa kendi renklerini yakalayamamış ressamların çalışmalarında ilk göze çarpan zıtların yarattığı kaostur. Değişim ve hareketin sürekliliğinin yarattığı diyalektik, sanat felsefesinin de temel kavramlarından birisidir. 

Her resim masal dünyasının gizemli bahçelerine açılıyor. Tanımlanmamış zamanlar ve renklerin soyut dünyasından yaprak gibi bir kesit düşer tuvale. Her kompozisyon kendi içinde bir dünya, her çalışma ötekilerle bütünleşmeye hazır ayrı ayrı monad'lardır.
Resimlerinde su ile kurduğu bağ, bazen bir sahil kasabası, bir çağlayan, bir ırmak bazen de kuru bir dere yatağıdır. Zamandan arınmış bir yelkenli yanaşır kıyıya;  kayığınızı bir ağaca bağlayıp, ressamın da aynı gemide olup olmadığını 'bilmeden ve düşünmeden' yeni düşlere yelken açmaya çıkaracak kadar davetkârdır. İflah olmaz romantizm ile düşünsel diyalektik arasında gelgitler yaşarsınız. 

Gerçekte sanat bu olsa gerektir: Sizi düşünmeye sevk eden, düş dünyasına çeken ve sonuçta kendi düşlerinizle baş başa bırakan! Geniş fırça darbeleriyle kat kat oluşturduğu boya katmanlarını, izleyiciye helezonik dağlar ve tepelermiş gibi algılatan, uzaktaki dağların sarmalında insana has sürekli yol ayrımları yaratıp seçmeye zorlayan da sanatçı değil midir? İnsanın içinden o dağlara baktığında, bir özgünlük payesi vermek gelir. “Feyha'nın Dağları”nın başında bulut olmakla, adeta kutsanmış renk ve görkemleriyle dağ olmak arasında ikilem yaşarsınız. 

Bir ağacın; yaprakları dökülmüş dallarının fırtınaya yakalandığını çağrıştıran diyalektiği, ancak bir sahil kasabasının sessiz kumsalıyla karşılaştırdığınızda anlarsınız. Bu anlamlandırmadır, sanatçının hedeflediği kitleyle buluşması ve anlaşılması. 

Sonsöz yerine neler söylemek istersiniz?
Öncelikle bu zevkli söyleşi için, şahsında Gazete ekibine teşekkür ediyor değerli okurlarınızı sevgiyle selamlıyorum. 
Sanatçımız Feyha Özsoy’un halen üyesi olduğu ve bir dönem başkan yardımcılığı yaptığı Ankara Kadın Ressamlar Derneği’nin sevgili başkanı İnci Sarıaslan’ı ve  yönetim kurulunu vefalı davranışları ve ev sahipliğinden dolayı kutluyorum.
Çankaya Belediyesi, duayenlere vefa ve genç sanatçıları destekleyen sosyal sorumluluk projeleri ile destekleyerek toplumsal bir görevi yerine getiriyor. Bu ve benzeri projelere kapılarını açarak sanatın toplumla buluşmasına öncülük eden Çankaya Belediyesi Başkanı sevgili Alper Taşdelen’in şahsında yüz akı Kültür ve Sosyal İşler Müdürü Ethem Torunoğlu ve ekibine, Zülfü Livaneli Kültür Merkezi çalışanlarına teşekkür ediyor, içtenlikle kutluyorum. 

Sevginin, sanatın, düşüncenin ve yazının aydınlığında buluşalım.