Özünden Eleştiri

Özünden Eleştiri

Ozancan Dernek

Okumak kavramı her toplumun yaşantısı içerisinde az veya çok kullanılmaktadır. Kültürlerin aktarımı içerisinde daima kendisine yer bulmuş olan bu kavram son yüzyıla gelindiğinde dijital çağ ile birlikte önemini giderek yitirmektedir. Bu olgudan en fazla pay alan ülkeler içerisinde Türkiye oldukça  net bir biçimde  göze çarpmaktadır. 

Ünlü yazar Goethe, ömrünün son yıllarında “Okumayı öğrenmek sanatların en güçlüsüdür…. Hayatımın seksen yılını bu işe verdim Yine de kendimden memnun olduğumu söyleyemem.” Demiştir. Bireysel anlamda göze çarpan bu söz bazı toplumların genel okuma kültürünü yansıtmaktadır. 

Belirttiğim gibi Türkiye bu toplumların en başlarında gelmektedir. Böylelikle sanattan, ve bilimden yoksun bir nesil yetişmektedir. Toplumumuza içeriden bu anlamda bir eleştiri yapmak gerekirse halkın gündelik hayatı içerisinde kitap okumaya ayırdığı zamanı görmek yapılacak eleştirinin de kaynağını oluşturacaktır. 

Bu bağlamda 2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre Türkiye tüm ülkeler içerisinde nüfus bağlamında en az kitap edinen ülke konumundadır. Aslında bunun öncelikli sebebi elbette dijital çağın çabuk ulaşılabilir kaynaklar sunmasıdır. Lakin benim şahsi fikrim dijital çağ dışında ülke gündeminin kitap okumak için çok da elverişli olmadığıdır. 

Dünya sıralaması içerisinde Sanatçısıyla, Gazetecisiyle, Bilim insanıyla, Yazarıyla oldukça fazla olumsuz manada ilgilenen herhangi bir Avrupa ülkesi yoktur. Bu olgu okumayı neden etkiler sorusu elbette haklı bir sorudur, fakat okuma kültürü yerleşmemiş bir toplumun okumayı özendirici yetkilileri üzerinde bir takım yapılan engellemeler sadece belirli kesimin okunmasını sağlayacaktır ki, bu durum büyük bir kısmı bertaraf edecektir. Böylelikle bir okuma kültürü gelişmeyecektir.  

Hali hazırda haber kaynakları toplumumuzun okuma algısını oluşturmaktadır. Bu durumun en güçlü sebebi son yıllarda aydınlığa açılan savaş ve ülke gündemini sadece bireylerin siyasi arka planının oluşturmasıdır. Kuran’ın ilk emri olan oku kelimesi üzerinden sadece dinsel kitapları okumayı insanlara dayatanlar,  fikrimce ülkeye en büyük kötülüğü yapmaktadır. Eğitim sisteminin dahi okumayı ötekileştirdiği bir toplumun ne yazık ki okumak üzerine çok fazla ilerleyiş göstermesi beklenemez. 

Milli eğitim müfredatının sadece siyasi çıkarlar üzerinden belirlenmesi bile okumayı  ne kadar önemsediğimizin göstergesidir. Görsel medya üzerinden dahi kitap okunmadığının ve okumak üzerine hiç düşünülmediğini net bir şekilde gözlemleriz. Sadece halkın bilgi edinme ve kültür oluşturma kaynağını televizyon programları dizileri ve filmleri üzerinden nasıl engellendiğini anlayabiliriz çok acı bir gerçekliktir ki; Türk toplumu çoğu tarihi bilgisini tarih dizileri üzerinden yalan yanlış bir biçimde öğrenmiştir. 

Bu bağlamda okumak sadece dijital çağın engellediği bir olgu değil benim kanaatimce siyasi gücün kendi devamlılığını sağlamak için uyguladığı politikalardır. Böyle bir bataklıktan çıkmanın tek ve koşulsuz yolu bireysel özerkliğin farkında olunan bir toplum inşasından geçmektedir. Bu bağlamda okumanın son derece önemli olduğunu bizlere cumhuriyeti kurarak anlatan Atatürkün sözüyle yazımı bitirmek istiyorum eğitimin ve öğretimin, kitap okumanın nasıl bir etkisi olduğunu bu sözden çok net anlayabileceğimizi görüyorum. 
“Memleketimizi, topluluğumuzu gerçek hedefe mutluluğa eriştirmek için iki orduya ihtiyaç vardır: Biri vatanın hayatını kurtaran asker ordusu, diğeri milletin istikbalini yoğuran kültür ordusu. Bu iki ordunun her ikisi de kıymetlidir, yücedir, verimlidir, saygıdeğerdir… Bu iki ordunun ikisi de hayatidir. Yalnız siz, kültür ordusu mensupları, sizlere bağlı olduğunuz ordunun kıymet ve kutsiyetini anlatmak için size şunu söyleyeyim ki, sizler ölen ve öldüren birinci orduya niçin öldürüp niçin öldüğünü öğreten bir ordunun fertlerisiniz.”
Mustafa Kemal Atatürk