Tahıl Tanrıçası DEMETER
Ahmet Levent Zeybek
Kronos ve Rheia’nın kızı olan Demeter, Hestia’dan hemen sonra doğmuştur. Bereket, tahıl, hasat, mevsimler ve anne sevgisinin tanrıçasıdır. İyi kalpli, cömert Demeter Yunanlıların en sevdiği tanrıçasıydı.
Bunun nedeni insanlarla diğer Olympos tanrılarından daha çok birlikte olması ve kutsanmasıydı. Hasat ve tahıl tanrıçası olduğu için eski insanlar yiyecek sağlamak için hep ona muhtaç olurlardı. Ama aynı zamanda Demeter yok edip yaratma gücüne sahip olduğundan insanlar onu hep mutlu etmek isterlerdi.
Heykellerinde; omuzlarına dökülen saçlarıyla, hafif baygın bakışlı, güzel bir kadın olarak tasvir edilmekte, sağ elinde bir buğday başağı, sol elinde yanan bir meşale tutmaktadır. Özellikle ekinleri ve buğdayı simgeleyen Demeter’in mevsimleri simgeleyen bir efsanesi vardır. 
Bu efsane Yunan dünyasının buğday üreten bölgelerinde gelişmiş ve tutunmuştur. En çok tapınıldığı yerler; Eleusis, Sicilya ovaları, Girit aynı zamanda Peleponnesos, Pergamon, İasos ve Prienedir.
Hem tapınımında hem de efsanesinde kızı Persephone’den ayrılmaz. Kimi zaman “Kore” (genz kız) adıyla anılan Persephone ile Demeter’e ‘iki tanrıça’ denir. Bir efsanesinden bahsedecek olursak; Demeter’in Zeus’tan doğan tek kızı Persephone, Zeus’un da yardımıyla amcası Hades tarafından Sicilyadaki Enna çayırı veya Mysia ovasına kaçırılır.
Kız zambak ve nergis çiçeği toplarken yer yarılmış ve Hades kızı ölüler dünyasına çekmiştir. Demeter 9 gün 9 gece (9 yıl) boyunca tüm evreni baştan aşağı dolanmış hatta bir ara uçurumda gözden kaybolan kızının çığlığını duymuşsa da ona ulaşamamış, onuncu gün kendisi gibi kızın çığlığını duyan ama gece olduğundan kaçıranı göremeyen Hekate ile karşılaşmıştır.
Demeter kederden Olympos dağından kaçmış ve ıssız bir yerde inzivaya çekilmiştir. Yerel söylencelerde bu yerin Eleusis olduğu, tanrıçanın burada “Keder Taşı” adlı bir kayanın üzerinde oturduğu ifade edilmektedir. Demeterin üzüntüsünde ve sürgünde olmasından dolayı toprağın bereketi gitmiş, insanlar kıtlık tehlikesine maruz kalmışlardır.
Bunun üzerine Zeus, Hades’e kızı geri vermesi için emir etmişse de kız ölüler dünyasında bir nar tanesi yiyerek orucunu bozduğu için yeryüzüne geri dönememiştir. Zeus, Hades ile Demeter’i Persephone’nin yılın üçte ikisini yani çiçek açma ve meyve zamanı (ilkbahar, yaz ve sonbahar) anası Demeter’in, geri kalan üçte birini yani kış mevsimini de kocası Hades’in yanında geçirmesi için ikna edip uzlaştırmıştır. Böylece Zeus toprağa yeniden bereket gelmesini Persephone’nin her yeryüzüne çıktığında Demeter’in yeryüzüne baharı getirmesi ile sağlamıştır.
Tanrıça adına 13 Temmuz’da bir festival düzenlenmekte olup ayrıca 11-13 Ekimde sadece kadınların katılımıyla düzenlenen Thesmophoria’da Demeter’e adanmaktadır. Demeter tapınımı Romadaki külte ise “Ceres” adıyla geçmiştir. Evrenin döngüsünden, varoluşuna herşey de kadının izi varken ve bütün doneler bizlere tüm çıplaklığıyla gösterirken kadını ikincil hale getirmenin bizden başka kime zararı olacaktır?
Yeni yorum ekle