Ferit Edgü Ve Yazmak Eylemi

Ferit Edgü Ve Yazmak Eylemi

FeritEdgü öyküleri ve romanları kadar Yazmak Eylemi-Bir Toplumsal/Siyasal Olay Üzerine 101 Çeşitleme (Ada Yayınları, İstanbul 1980) kitabıyla da Türk edebiyatının kıymetli bir yazarıdır. Yazmak Eylemi, Ferit Edgü’nün gölgede kalan kitaplarından biridir.

Ferit Edgü’nünYazmak Eylemi“I. Tekil Kişi, Ayrıntı, Düş, Renkli, Kızgın, Bencil, Sen, Devrik, Sorgu I, Fotoğraf, İç Konuşma, Günlük, Telgraf, Ayaktakımı, Ünlem, Akademik, Mistik, Mâni, Yakarı” gibi 101 bölümüyle dilin imkânlarını gösteren deneysel bir kitaptır.
Yazar, önsözde Raymond Queneau’nun Exercises de Style (Üslûp Alıştırmaları. Bu kitapta Queneau, Paris’te otobüste geçen, düşsel, yalım bir olayı yüz değişik üslûpta anlatır.) adlı kitabını çevirmeye çalışırken kendi dilindeüslûpdenemeleri yapmaya karar verdiğini söyler. Edgü, çeviri ilerledikçe bu çabasının başarısız kaldığını görür. Çünkü Fransızcanın imkânları içinde yazılmış o metinlerden birçoğunu Türkçeye çevirmek mümkün değildir.Ferit Edgü, Yazmak Eylemi’ni Queneau’nun söz konusu kitabından esinlenerek herkesin yakından bildiği bir olay odağında kaleme alır. Kitaptaki üslûp denemeleriyle Türkçenin zenginliğini okura gösterir.

Bir olayın (Kendilerini “devrimci” olarak tanımlayan örgüt üyelerinin bir eylemi sonucu 14 Şubat 1980 Perşembe günü, İstanbul’un birçok semtinde dükkânlar kepenk açmadı.)101 hâli Yazmak Eylemi’nde okurla buluşur.

Yazmak Eylemi; düşünceyi, hayali, hayatı yazıya dökmek ve eyleme geçmektir. Bir olaya 101 pencereden bakan ve gördüklerini yansıtan Edgü, okura farklı anlatım teknikleri sunar. Kitapta gerçeğin, hayalin ve düşüncenin izinde okura açılan her pencere Türkçenin imkânlarını yansıtır.

Kitapta; hikâyeden mektuba, masaldan habere, bilinçten söylentiye uzanan metinler yazmak eylemi ve yazı odağında birleşirken alımlama, muhalif/uzlaşımsal okuma gibi yöntemler de hatırlanır. Kitapta, farklı türlere ve duygulara evrilen olayın anlatım biçimleriyle farklılaşan yönleri gözler önüne serilir. Yazı türlerinin imkânları ölçüsünde ayrıntılarla şekillenmiş metinlerin dili yazarın birikimini ve yeteneğini gösterir. “Üslûp kişinin kendisidir.” görüşü sorgulanır.

EdgüYazmak Eylemi kitabında, dilin olanakları çerçevesinde içeriğin farklı üslûplarla ve biçimlerle nasıl somutlaşabileceğini ortaya koyar. Kitabın yazıldığı dönemde (gerçekçilik anlayışının sadece içeriği aktarmak biçiminde dar indirgemeci bir çerçevede olduğu yıllarda)bir olayın farklı biçimlerde yazılabileceğini kanıtlar. Gerçekçiliğin sadece olayın özünü aktarmak değil, farklı biçimlerde somutlaştırmak olduğunu gösterir.

Ferit Edgü bu çalışmasıyla gerçekliğin yaşayan kişiler tarafından ve aktarılma biçimleri olarak nasıl bütünsel kavranabileceğini göstermektedir. Çünkü yazılan her şey tek yanlı olmaya mahkûmdur. Bundan kurtulmanın yolu çoklu üslûpla gerçekliğin aktarılması ve kavranılmasıdır.

Yıllarca MSGSÜ’deki Türkçe Kompozisyon ve Yazılım Anlatım derslerimde öğrencilerime okuttuğum Yazmak Eylemi, dilin/yazının imkânlarını sergileyen ufuk açıcı bir kitaptır. Ayrıca Yazmak Eylemi, okuru Edgü’nün diğer kitaplarına yelken açmaya davet etmektedir.