Bodrum Kalesi

Bodrum Kalesi

Zerrin Dağcı

“Kasabanın ay biçimindeki iki limanı kollarını Arşipel’e (Ege’ye) ve Sporad Adalarına doğru açmışlardır. Bu iki ayın birbirine dokunduğu yerde denize doğru fırlamış bir yarımada vardır ki, kale de onun üzerindedir.”
Halikarnas Balıkçısı

Bodrum Kalesi’nin en ünlü kalebendi olan Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) Kale’yi böyle tarif eder. 
Bodrum için önemli bir yere sahip olan Bodrum Kalesi, ayakta kalan en büyük ve en sağlam kalelerden biridir. 

Romalı yazar, mimar ve mühendis olan Vitrivius, Halikarnassos’da bugünkü Bodrum Kalesi'nin bulunduğu yerde Kral Mausolos’un Sarayı’nın olduğunu yazar. Kral, Pers İmparatorluğu’nun en batı ucunu güvenliğini sağlamak için, bir limana ihtiyacı olduğundan, MÖ 370 yılında başkentini Mylasa’dan Halikarnassos’a taşır. Önceleri bir ada iken sonradan anakaraya bağlanan ve “batı rüzgârı” anlamına gelen “Zephyria”da kurulmuş olan Kraliyet Sarayı, tüm şehri kontrol edecek şekilde konumlanır. Bu saray ne yazık ki günümüze ulaşmamıştır.

Kale, 1406’de Saint Jean Şövalyeleri tarafından üç tarafı denizlerle çevrili kayalık bir ada üzerinde, iki liman arasına Aziz Peter adına inşa edilmiş ve yaklaşık 30 000 metre karelik bir alan üzerine kurulmuştur. Bodrum Kalesi’nin yapımında, bir depremde yıkılan, dünyanın yedi harikasından biri olan Mausoleion’un taşları kullanılmıştır. 

Rodos adası 1522 yılında Türkler tarafından alındıktan sonra, şövalyeler Bodrum ve çevresini 1523'de terk etmişlerdir. 

Kalenin içindeki şapele Osmanlılar zamanında bir minare ilave ederek mescit haline getirilmiş, ayrıca bir de küçük Türk hamamı eklenmiştir.

İç Kalede, çeşitli isimler verilmiş kuleler bulunmaktadır. Bunlar, Fransız, İtalyan, İngiliz, Alman ve Yılanlı kuleleridir.

Kale günümüzde müze olarak kullanılmaktadır, 1995 yılında Avrupa'da Yılın Müzesi Yarışması'nda "Özel Övgü" ödülünü alan Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi de Bodrum Kalesi içinde yer alır. 

Müze koleksiyonlarında bulunan eserler, Kale’nin çeşitli bölümlerinde sergilenmektedir.

Kale duvarlarında çeşitli armalar yer almaktadır. Rodos Şövalyeleri, kapıların üzerine ve duvarlara günümüze kadar gelen pek çok boyalı arma ve oyulmuş kabartmalar yerleştirmişlerdi. Armaların üzerinde haçlar, düz veya yatay bantlar, ejder ve aslan figürleri bulunmaktadır.

Armalardan örnekler
Kalenin içine girdiğimizde bizi bir açık hava heykel Müzesi karşılar.  Heykellerden belki de en ilginci Labranda kutsal alanında bulunan MÖ. 355 yılından kalma bir sfenks heykelidir.
              

 Sfenks heykeli
Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi:
Bodrum Kalesi’nin içerisindeki odalar Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi olarak 1964 yılında müzeye dönüştürülmüş. Müzede batık gemiler de sergilenmektedir. Bunlar, Yassıada, Şeytan Deresi ve Serçe Limanı batıklarıdır. Serçe Limanı Cam Batığı, 15,6 metre boyunda ve yaklaşık 30 tonluk bir kapasiteye sahiptir. 1025’de batan bu geminin yapım tekniği günümüzdeki gemilerle benzerlik göstermektedir. 

Serçe Limanı Cam Batığı

Amforalar antik dönemlerde daha çok şarap, zeytinyağı, kuru gıda malzemelerinin ticareti için taşıma ve depolama amacıyla kullanılmış. Her amforanın üzerinde, amforaların fırınlanmasından önce yapılan mühürler bulunmakta. Böylece amforanın hangi kentten geldiği, bu kentin hangi krallığa ait olduğu, yapıldığı yer ve tüccarın adı gibi bilgiler öğrenilmektedir.
 

Amforalar

Şimdi Kale’nin belki de en ilginç bölümüne geliyoruz. Bodrum, Yokuşbaşı Mahallesinde 1989’da yapılan bir inşaat çalışması sırasında Karyalı Prenses Ada’nın lahdi ve altın takıları bulunmuştur. Lahdin kapağı açıldığında oldukça iyi durumda olan bir kadın iskeleti ve altın takılarla karşılaşılmıştır. İskelet üzerinde yapılan antropolojik incelemeler sonucunda lahitteki kadının 40’lı yaşlarında öldüğü, kalça kemiklerinin incelenmesi sonucunda da birden fazla doğum yaptığı anlaşılmıştır.  
Yapılan çalışmalara göre iskelet Prenses Ada’ya aittir. İskeletin kafatasının Mancester Üniversitesi’ninde özel bir çalışmayla etlendirilmesiyle Prenses’in bedeni heykel haline dönüştürülmüştür. 

Prenses Ada, Hekatamnos ailesindendir ve Karya Satrabı Kral Mausol’un da kız kardeşidir. O zamanın kurallarına göre bir diğer kardeşi İdrieous’la evlidir. Kocasının ölümünden sonra  yerini karısı Ada alır ancak Hekatomnos'un üçüncü oğlu Piksodaros, Ada'yı Halikarnassos dışına sürgün eder. Hekatomnos'un kızı Ada, Halikarnassos'dan sürüldükten sonra Alinda kraliçesi olmuştur. 

Bodrum Kalesi günümüzde festival alanı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Kale tiyatro oyunlarının da sergilendiği bir mekândır.

                Prenses Ada