Yeni Bir Evrende Moda

Yeni Bir Evrende Moda

Duygu Şenol

İnsanlığın yüzyıllardır milyarlarca ışık yılı uzaklıkta aradığı yeni yaşam formları, yeni evrenler hiç bu kadar yakınımızda olmamıştı. Dijital ve fiziksel dünyanın sınırlarının gittikçe belirsizleşmesi adeta bir kıta, bir gezegenin keşfi gibi yeni bir yaşam alanı oluşumuna yol açmaya başladı: “Metaverse”. Evren ötesi, internetin yeni çağı; dijital ve fiziksel dünyayı birbirine entegre ederek dijital dünyayı nasıl kullandığımızı tanımlayan, sanal bir gerçeklik platformu olarak hayatımızın tam ortasına yerleşmeye hazırlanan bir nesnel gerçeklik. Tek başına yeni bir evren oluşturacağına ihtimal vermediğimiz ve başlangıçta sadece bir teknolojik gelişme olarak nitelendirebileceğimiz artırılmış gerçeklik (AI), nesnelerin interneti (IoT), yapay zekâ ve uzamsal teknolojilerin kombinasyonu “internetin yeni çağı”na tanıklık etmemizi sağlıyor. Bir metaverse startejisti Cathy Hackl’nin vurguladığı gibi cihazlarımızdan, masamızdan, duvarlarımızdaki dikdörtgenlerden bağımsız olarak dijital mecralara hızlıca yaklaşmamızı sağlayan bir çağdayız.

Şimdilik yaygın olarak ticari bir mecra olarak görünen Metaverse yeni ve artırılmış gerçeklikle beslenen bir evrenin kapısını aralıyor. Metaverse ekonomik değeri olan, tek bir satıcıya ait olmayan ortak bir alan olması sebebiyle sanat, tasarım, eğitim, satış-pazarlama gibi sayısız alanda üreten tüm insanlara sunduğu sınırsız yaratıcılık ve iş imkanlarıyla yeni bir fırsatlar evrenidir. Covid 19 pandemisi gelmekte olan bu çağı kuşkusuz hızlandırmış, Metaverse’in her kesimden benimsenmesini sağlamıştır. 2026’da Metaverse’de alış-veriş, sosyal medya ve eğitim gibi amaçlarla insanların %25’inin en az 1 saat vakit harcayacağını düşündüğümüzde bu evren ötesi yaklaşımın sunacağı fırsatları göz önüne sermek güncel popülist bir mesele olmaktan çok daha fazlasıdır.

Değişimin sembolü moda dünyası Metaverse’ün neresindendir? Aslında moda dünyasının 2016’da yapay zekâ moda yazarı ve sanal influencer Miquele Sousa sayesinde Metaverse’le tanıştığını belirtmeliyiz. Ancak çok daha ötesi internetin yeni çağında moda dünyası için hep mümkün oldu. Moda doğası gereği farklı deneyimlere açık olması nedeniyle Metaverse’e hem yaratıcılık hem de ticari açıdan hızla uyum sağladı. Çünkü modanın geleceği sadece bir satın alma davranışı değil duyumsal anlamda yani bir ürüne dokunma, görme ve ürünü giyebilme yani mağaza olmayı hissedebilme deneyimlerini kapsamaktadır. 

Bu amaçla günümüzde sınırlı olmakla beraber artırılmış gerçeklikle giysilerin giyilmesi duyumu sağlanarak fiziksel ve dijital evrenler kombine edilmektedir. Modanın salt bir ifade biçimi olarak kullanılması ise avatarlara giysi satışı ile sağlanmaktadır. Özetle moda dünyası bu yeni evrende hem fiziksel ve dijital dünyanın etkileşimini gerçeğe yaklaştırırken, tüketicilere ve tasarımcılara sadece dijital bir modanın mümkün olduğunu da göstermektedir. 

Geleceği ve değişimi öngören Louis Vuitton, Balenciaga , Dior, Gucci, Miu Miu gibi markalar Metaverse’de yerlerini almaya başladılar bile. 2021’de sonbahar koleksiyonu için lüks moda markası Balenciaga ve Epic Games ortaklığı ile Fornite oyun ortamında FornitexBalenciaga kapsül koleksiyon ürünleri kullanılmış, satışa sunulmuş böylece dijitalden fiziksel dünyaya bir yol açılmıştır (Görsel 1). Bu proje ile Metaverse’e olan ilginin arttığı görülmekle beraber bir moda tasarımcısının da rollerinin değiştiğini veya evirildiğini gözlemliyoruz. 

Tasarımcılar artık sadece kıyafet tasarlamıyor her şeyin estetiğin bir ürünü olduğunu varsayarak manzaradan, bardağa, koltuğa kadar kadar yeni bir evren yaratarak bu meta evreni daha gerçekçi ve estetik kılmaya başlıyorlar. Belki de Metaverse ile sanal giysilerin tanıtılması ve satışı aslında bir Rönesans’a da işaret ediyor olabilir. Gucci mart ayında sadece dijital ortamlarda satılabilen bir spor ayakkabı ile bu platformda görülürken (görsel 2),

Burberry Mythical Games ile ortaklaşa ilk değiştirilemez simgeler veya veri birimleri (NFT- non-fungible token) koleksiyonunu piyasaya sürdü. Metavers’ün büyüklüğünün ve etkinliğinin anlaşılabilir olması bakımından bu iş birliği sonucu tanesi 300 $ olan ve sadece 1000 adet satışa sunulan NFT’nin 30 saniye içinde tükendiğini belirtmemiz gerekir (Görsel 3). 

Ekonomik değeri yüksek Metaverse yaratıcılık anlamında da sınırları ortadan kaldırmaktadır. Kavramsal anlamda podyumda moda ürünlerini sergileme pek çok tasarımcı için bir “rüya” olsa da artık herkes için daha demokratik ve ulaşılabilir tanınma ve sergileme imkanları Metaverse evreninde mümkündür. Küçük tasarımcıların pazara girmesini sağlayan Metaverse ile hem üretici hem de tasarımcı açısından ürünler çok daha erişilebilir olmaktadır. Bununla beraber Z kuşağının sürdürülebilirlik konusundaki hassasiyeti de dikkate alınarak bu mecraya olan yatırımların artacağını ve dijital moda yoluyla israfın önüne geçilmesinin sağlanacağını varsaymak abartılı bir yaklaşım değildir.

Moda dünyasına ekonomik ve yaratıcılık anlamında sayısız fırsatlar sunan Metaverse farklı alışveriş deneyimleri, farklı tasarım yöntemleri ile insanlara alışılagelmişin dışında fırsatların kapısını açarken yeni etkileşim modellerini de sunar. Ancak bu çok yeni olan mecra için fiziksel dünyadan tamamen kopmayı sağlamak yerine daha çok sınırları kaldırarak, dijital ortama geçişi yumuşatacağı öngörüsünde bulunmak daha doğru olur.