Özgünlük sanatçının kendine özgü tutumu, anlatımı ve farklılığıdır.

Duayenlerin Penceresi

Kevser Kartal

İhsan Çakıcı:
Özgünlük sanatçının kendine özgü tutumu, anlatımı ve farklılığıdır.

Sanat eğitimi almaya başladığımda Gazili hocalarımın çalışmaları üzerine uzun zaman çalışmıştım. Aralarında çalışmalarıyla dikkatimi çeken isimlerden birisi de İhsan Çakıcı olmuştu. Özellikle karışık teknikle yaptığı çalışmalar kadar tuval resimlerinin yanında kendine özgü baskı  tekniği ve özgün baskıları dikkatimi çekmişti. Zaman içerisinde açtığı sergilerden bazılarını görme fırsatım olmuştu. Duayenler köşeme konuk ederek, sanat, sanatçı ve sanat eğitimine yönelik düşüncelerini paylaşmasını sağladım.

Resimle tanışmanız nasıl oldu. Sanat yaşama ve insana ne katar, sizin için ne ifade ediyor. Sanata ve sanatçıya bakışınızı anlatır mısınız?
Çoğu sanatçıda olduğu gibi ben de küçük yaşlarda resim yapıyor çok mutlu oluyordum. Bu duyguyla çalışmalarımı sürdürdüm. Lise öğrenimi döneminde Akşehir’de çalışmalarımı sergiledim. Ayrıca heykelde ilgi alanımdı. Blok taşları keski ve murçla yontarak nü ve Nasrettin Hoca’nın iki büstünü yapmıştım. Nasrettin Hoca Derneği’nin açmış olduğu resim ve heykel yarışmasında heykel dalında ödül almıştım.1964

Sanatın insana, doğaya ve tüm yaşama duyarlı olmamızı sağladığı yadsınamaz bir gerçek. Özet olarak sanat ve kültürle ilgili edinimlerimiz yaşamımızı zenginleştirir, görüş açımızı genişletir. Bu düşünceler ışığında bilhassa gençlerimizin sanata ilgisinin yoğunlaştığını gözlemliyor, sanat eğitimi alan üreten gençler sanat ortamına katılıyor.
Bu bizleri sevindirici bir gelişme. Yalnız günümüzde pahalılık sanatçıyı bilhassa genç sanatçıları, dolayısıyla sanat yaşamını olumsuz etkilemektedir. Sanatçı üretmekte zorlanmaktadır. Bu zorlukları aşmak için devletin ve kurumların yalnız görsel sanatlarda değil, diğer sanat dallarında da geçerlidir.

Özgünlük kavramı sizde ne ifade eder? "Reprodüksiyon" ve "Etkilenme" nin anlamı nedir? Sanatta etik kurullar var mıdır- olmalı mıdır?
Özgünlük bütün sanat dallarında söz konusudur. Eserini oluşturan sanatçının kendine özgü tutumu, anlatımı ve farklılığıdır. Kişinin ürettiği eser, diğer sanatçıların eserlerine benzemiyor, anlatım biçimini oluşturmuş ise özgündür. Ve sanatçı diyebiliyoruz.
Üniversitelerde etik kurullar olduğunu düşünüyorum. Sanatta etik kurulların olmasında yarar görüyorum. Zira sanatçıya sorumluluk yükleyeceğini düşünüyorum. Resim yapanla sanatçı arasındaki fark her zaman gündemdedir. Biliyoruz ki, zaman bu değerlendirmeyi yapıyor; Kim Sanatçı!
 

Sanatın akışına katkıda bulunmuş bir sanatçı-akademisyen olarak: sanatta alaylı mektepli tartışmasını ve yetenek-eğitim ikilemini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Eğitim toplumların yaşamında çok önemlidir, yadsınamazdır. Sanat eğitimi de aynı önemde olduğu bilinen bir gerçek. Bildiğimiz gibi her sanat eğitimi almış kişilerin sanatçı olmadığını biliyoruz. Zira sanatçı olabilmek sorumluluk, yoğun çalışma ve uzun süreç gerektirir. Alaydı dediğimiz sanatçılar tabii ki var. Bu sanatçılar farklı nedenlerle sanat eğitimi almaları mümkün olamamıştır. Sonraları zaman ayırarak bu özlemlerini sanatçıların rehberliğinde gerçekleştirerek yoğun çalışma ve bilgilenerek kendilerini yetiştirmiş, sorumluluk duygusuyla sanatta kendi çizgilerini oluşturmuşlardır. 
Bilindiği gibi sanat eğitimi almış çoğu genç, sanata yönelmeyip öğretmen veya farklı görevler üstlenmişler. Yaşamlarını sürdürmüşler ve sürdürmektedirler. 

Yetenek doğuştan gelen bir yetkinlik. Sanat eğitimcisi olarak yetenekli çok çalışkan, hırslı ve azimli öğrencilerle karşılaştım. Bunun yanında yetenekli olup gereken çabayı göstermeyip, kendilerini geliştirmeyen öğrencilerim olmuştur. Bununla birlikte fazla bir yeteneği olmayıp azmi ve yoğun çalışmasıyla başarılı olmuş, sanatçı öğrencilerim de var.

Tarzınızı ve retrospektif geçmişinizi dikkate alarak; sanatınızın oturduğu dinamikleri aktarır mısınız? Sanatınızda 50 yılı geride bırakırken resim sizin için hala ne ifade ediyor?
İlk dönem çalışmalarım, yakın çevre ve doğa görünümleri/peyzajlardı. Bu çalışmalarımla ilk sergimi 1981 de açtım. 
Bu sergi sonrası çalışmalarımla yetinmeyip, öz biçim ve teknik olarak farklı, çağdaş bir anlatım gereksinimiyle üç yıl araştırmalar, uygulamalar yaptım. Kâğıt üzerine farklı teknik ve gereçler kullanarak, yüzeyde üçüncü boyutu oluşturmuş, kendime özgü bir anlatım geliştirdim. Anadolu ilkçağ kültürlerine ilgim dolayısıyla, yüzeyde oluşturduğum, rölyef etkisi ile Hitit, Urartu, Sümer, figür ve yazıtlarını yorumlayarak bugünlere uzanan bir dil geliştirdim.

Bu süreç içerisinde çalışmalarımı tuval üzerine uyguladım. Yine kültürümüzün önemli bir parçası olan kilim dokusu ve motifleri eserlerimde renk ve biçim olarak yer almaktadır. Çalışmalarıma kendimi yormadan devam ediyorum. Araştırıyor ve üretiyorum. Sanatsız olamayacağımın bilincindeyim.

Resimlerinizin oluşmasındaki başat etmenler nelerdir? Çalışma süreciniz nasıl olur? Tuvaldeki serüveninizin bittiğini nasıl anlarsınız? Renk paletinizdeki sıcak, insanın içini ısıtan tonlar, seyredene mutluluk duygusu veriyor, renk dünyanız nasıl oluşur? 
Daha önce belirttiğim gibi Anadolu Uygarlıkları- İlkçağ, resimlerimde esin kaynağım. Bunun yanında kilim dokusu ve motifleri resimlerimi oluşturmada renk ve biçim olarak geometrik bir düzen kurgulama olanağı sağlamaktadır.
Çalışmalarımı süreç içerisinde daha ne yapabilirim düşüncesi ve sorumluluğu ile farklı malzemeler kullanarak eserlerimi oluşturuyorum. Son çalışmalarımda pleksi ve kontrplak ağırlıklı bunların yanında tuval ve metal yer almaktadır.
Resmin oluşmasında ele aldığınız konunun plastik unsurlar ve değerler ile eksiksiz uygulaması gerekir. Sonuçta resmin sonuçlanıp sonuçlanmadığını hissedersiniz. İlkçağ figür, yazıt ve mühürleri, pişmiş toprak tunç bakır ve taştan oluşmuş dolayısıyla renk olarak sıcak renkler ve griler çalışmalarımda önemli olup kontrastı küçük oranda soğuk renklerde yer alır. Bununla birlikte sanatçının kişiliği de armonide etkindir.

Sanatçı akademisyenler arasında size farklı bir yer açan, kısa zaman aralığında uluslararası kabul gören: çalışmalarınız var. Sanat üzerine düşünceleriniz bir sanatçı aydın sorumluluğu-entelektüel tepki-midir? 
Belirttiğiniz gibi sanat üzerine düşüncelerim, davranışlarıma ve resimlerime yansıması uzun bir süreci gerektirmiştir. Bu sorumluluk duygusuyla çalışmalarımı sürdürüyor ve üretiyorum.

Yarım asırlık sanat yaşamını geride bırakırken, sanata yeni başlayacak gençlere nasıl bir anlayışla sanata yönelmelerini önerirsiniz?  Geleceğe yönelik beklentilerinizi, projelerinizi Sanatım okurlarıyla paylaşır mısınız?
Nasıl bir anlayışta resim yapmalarını önermek gençlere sanatın özüne aykırıdır. Ancak eğitimci, eğitim sürecinde öğrencinin kişiliğini tanıması gereğiyle çalışmalarını izleyerek önerilerde bulunabilir yol gösterebilir. Gençlerin bilgi birikimi ve azimle araştırmalara deneyimlere ağırlık vererek çalışmalarını öneririm. Ancak bu şekilde kişiliklerini oluşturup sanat ortamında yer edinebilirler.