Sanatçı Abdurrahman Söyleşi: Korhan Nazi Tezcan
Hocam günümüz endüstrisi ile sanatı arasındaki ilişki nedir ve sizce nasıl olmalıdır? Teknolojinin sanatsal üretime müdahalesi nerede başlamalı ve nerede bitmelidir? Bu cümleden olarak günümüzde bazı sanatçıların açtıkları sergilerde ve bienallerde görünen o ki; işlerinin üzerinden ellerini eteklerini çekmişler ve teknolojiye teslim olmuşlar. Her şey lazerlere ve SNS’lere bırakılmış. Öyle olunca sanki ortaya robotların ve makinaların ürettiği, farkında olmadan endüstrileşmenin getirdiği ‘Kitsch’ bir sanata yöneliş görülüyor. Siz bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Abdurrahman Kaplan “Sanatçının ruhsal dünyasına abartılı teknolojik atraksiyonlar (oyalayıcılıklar) sokmak, bilinmeli ki bizi doğru sanata götürmez. Günümüzde teknolojik buluşların; (lazer, CNS vb.) sanat çalışmalarında kullandığımız teknik buluşlarımıza olan etkileri temelde sanatçıyı esir alan, onun duygu ve sezgi dünyasını körelten, yaratıcı yanlarını bozup çarpıtan, teknolojiden medet uman ve işi seri imalata döken tehlikelere de açık olduğu bilinmelidir.
Sanatın bir amacının da bireyin ruhsal doyuma ulaşmasını sağlamak ise ve bu amaç uğruna işlerimize yaratıcı çözümler ararken teknolojinin girdabına kapılmak, soruda belirttiğin gibi farkında olmadan tümüyle ona teslim olmak, doğru sanattan uzaklaşmak gibi bir tehlikeyi de beraberinde getirir.
Teknoloji sanatçıyı bir teknisyen gibi kullanır ve sanatçının kendi işi üzerindeki etkisi ortadan kalkarsa sonuçta ortaya çıkan iş sanat eseri sayılabilir mi?
Klasik Mısır sanatının muhteşem eserleri düzeyinde işlerden daha iyilerini bugünün teknolojisi ile yapabilir miyiz? Michelangelo, Leonardo, Matisse, Picasso sanatçı değil de birer teknoloji uzmanı teknisyenler olsalardı, yaptıkları o değerli eserlerin hiç birisi bugün bizim beğeni ve duygu dünyamıza girebilirler miydi?
Bugün bu yapıtların ve başyapıtların yapım süreçlerinde teknolojik ürünlerin etkilerinin malzeme düzeyinde kaldıkları bilinmeyen bir şey olmasa gerek. Sanatçı sanatsal düşüncelerini, kullanımı kolay, hazır teknolojik yazılım bileşenleriyle ne kadar doğru bir sanat eserine dönüştürebilir? Eserlerinde teknolojinin dozajını nereye kadar kontrol edebilir? Bu husus oldukça önemlidir.
Teknoloji; süreyi azaltan, işi kolaylaştıran, başka araç ve tekniklerle yapımı olanaksız bazı çalışmaların üretimini kolay hale getirebilir. Bunun avantajları ve dezavantajları sanatçının teknoloji ile olan ilişkisinin nerede başlayıp nerede sonlanacağı ile ilgili bir durumdur. Teknoloji sanat yapmak için bir araç olabilir.
Onun dışında bizzat sanatın öznesi olacak kadar ileri gitmemeli, iş teknolojik bir şova dönüşmemelidir. Günümüz sanatçısı çağının bilimsel ve teknolojik olanaklarını kullanır. Ama bunu abartarak insani yanlarımızın üstünde tutmak, bize hiçbir şey söylemeyen, sanatçının zihinsel odaklanmalarını bozan, fabrikasyon, ruhsuz, katı, dekoratif, özgün olmaktan uzak, sanatçısının bireysel duygu dünyasını yok eden ve dolayısı ile sanat değeri taşımayan işlerin ortaya çıkmasına neden olur. Burada önemli olan sanatçının yaratıcı dünyasının ne olduğu, doğru sanatı ne denli yakaladığı ve bunun ne kadarının teknolojiye ihtiyacının olduğudur. Bu sınırlar doğru konulduğunda teknoloji ile sanat doğaldır ki bir arada yürüyebilir.
Sanatın içine yararlı olsun diye sokulan bu teknoloji bombardumanı ile hangi şiirsel hazzı, hangi toplumsal mizahı, hangi sevincimizi, hangi hüznümüzü, hangi kültürel ve tarihi değerlerimizi anlatabiliriz ki?
Teknoloji kolaylıkları ile çoklu tekrarlara gitmek, allayıp pullamak, işe hiç bir yararı olmayan gereksiz oyunlar oynamak, aşırı motiflemeler ve süslü bir üslup yaratmak gerçek sanat değeri taşıyan işlerin istediği şeyler değildir.
Yukarıda da belirttiğim gibi teknolojiye dayalı, fabrikasyon çoğaltmalardan ancak ticari kaygılar taşıyan, dekoratif, sıkıcı, bireyin doğası ile uyuşmayan, yozlaşmış, zevksiz, duygu yoksunu ve hiçbir estetik yanı olmayan ‘kitsch’ (kiç) işler ortaya çıkar. Bu da sanata ve topluma yabancı, izleyicisinde karşılık bulmayan beyhude çabalar sonunda insanlara sanat adına aldatıcı, yanlış ve değersiz işler sunmaktan öte bir anlam taşımaz...
Yeni yorum ekle