Güncel sanat, terimi genellikle Çağdaş sanatı ifade eder ancak Türkiye’de bazı eleştirmenler güncel sanatı kullanır, örneğin Marcus Graf, “Çağdaş Sanat” diye bir tanımın olmadığını Türkçeye yanlış çevrildiğinden dolayı Çağdaş yerine sanatı da eklediğimizi söyler. Yani aslında “Çağdaş”kavramı “Güncel Sanat” kavramına karşılık gelir ve Türkiye’de bu kavramın kullanım alanlarında tercih edildiğini görürüz. Bunu neden açıkladığımıza gelecek olursak Güncel Sanat, sanatların iç içe girdiği sınırsız malzeme olanakların sağlandığı için tek bir sanat akımına bağlı olarak değil, birçok malzemelerin karmaşıklığıyla sanatın neyliği üzerine söylemler geliştiren bir olgu olması açısından çağdaş olarak adlandırılır.
Güncel sanat genellikle II. Dünya Savaşından sonra sanatın merkezi, Amerika’ya taşınmasıyla beraber günden güne gelişen bir olgudur.1960'lı yıllardan bu yana geleneksel sanat normlarına meydan okuyan, çeşitli malzemelerle ve ifade biçimlerini içeren bir sanat anlayışını ifade eder. Bu sanat pratiği, çağın sosyal, kültürel ve politik bağlamına duyarlılık gösterir ve sanatçıları, eserlerinde geniş bir çeşitlilikte ifadeler bulma olanağı sağlar. Sanatçılara baktığımızda her birinin malzeme olanaklarının sınırsızlığını görebiliriz. Başka bir deyişle güncel sanatın temel özelliklerinden biri, çeşitliliği içermesidir. Resim, heykel, enstalasyon, performans sanatı, video sanatı, dijital sanat gibi birçok farklı disiplini kapsar. Modernizm akımlarına baktığımızda sanat hareketlerinin sonunda “izm” yer alır, ancak çağdaş sanatta buna rastlamayız. Özellikle bu sanat hareketlerin manifestoları olmadığından dolayı sanat hareketinin ne olduğunu anlamak çok güç haline gelmiştir.Sanatçılar genellikle güncel sanatta eserlerini oluştururken bir kavram veya fikir üzerine odaklanır. İzleyicilerle etkileşim içinde olan eserler, genellikle anlamı izleyiciyle birlikte şekillendirir. Toplumsal ve politik temalar, birçok güncel sanat eserinde önemli rol oynar. Sanatçılar, eserlerinde güncel olaylara ve toplumsal meselelere duyarlılık gösterir, bu konuları eserlerine entegre ederler. Özellikle sanatçılar, geleneksel sanat sınırlarını zorlar, farklı malzemeler kullanırlar ve farklı disiplinleri birleştirirler. Bu dönemde birçok disiplinler arası sanatın oluşmasının nedeni budur. Hatta çağdaş sanatta yer alan ilişkisel estetik kuramı da bununla ilişkilidir. Her alanın her bağlamın birbiriyle ilişki kurabileceğini ve her kavramın tarihsel bağlamda bakıldığında başka alanla ilişkisi olduğunu öne sürer. Bu kuramın öncüsü Nicolas Bourriaud’tır. Eleştirel düşünce ve değerlendirme, güncel sanat eserlerini anlamak ve yorumlamak için önemli bir araç haline gelmiştir. Eser analiz yöntemlerinin de bu dönemde hız kazandığını görürüz. Sanat eleştirmeni Terry Barrett hem bir eserin neden sanat olduğunu açıklayacak belirli yöntem ve tekniklerle yola çıkması hem de dönemin sanat gerçekliği hakkında eleştirinin nasıl yapılabileceğine dair metinler yazması dönemin sanatını daha iyi kavranmasına örnektir.Başka bir örnek verecek olursak,Larry Shiner, sanat ve sanatçı kavramının tarihsel bağlamda sadece Avrupa merkezli sanat yaklaşımını reddederek dünya çapında bir incelemeyle ele alınması gerektiğini söyler.Shiner, “Sanatın İcadı” kitabında geleneksel sanat tarihçiliği paradigmasına meydan okuyarak, sanatın sadece bireysel dehanın ürünü olmadığını ve aynı zamanda toplumsal işlevlere hizmet ettiğini savunur. Ayrıca, sanatın soyutlama ve somutlaşma gibi zıt eğilimleri içerdiğini ve bu eğilimlerin değişen toplumsal ve kültürel koşullar altında nasıl evrildiğini inceler. Shiner'ın bu kitabı, sanatın evrimi, çeşitliliği ve kültürel bağlamdaki rolü üzerine geniş bir perspektif sunar. Dahası bu kitap, sanatın icadı konusundaki geleneksel bakış açılarını sorgular ve sanatın toplumsal ve kültürel bağlamda nasıl şekillendiğine dair alternatif bir anlayış geliştirir. Şimdi güncel sanatta öne çıkan sanatçıların kimler olduğunu ve yaptıkları eserleri inceleyelim.
İlk olarak AiWeiwei hakkında söz edelim, 1957'de Pekin, Çin'de doğmuştur. Çinli sanatçı, aktivist ve eleştirmen olarak tanınan Weiwei, eserlerinde genellikle sosyal ve politik konulara vurgu yapmaktadır. Sanatının yanı sıra, insan hakları aktivizmi ve demokrasi savunuculuğu ile de bilinir.DahasıWeiwei'nin sanatı, geleneksel Çin estetiğini çağdaş ve eleştirel bir bakış açısıyla birleştirir. En çok dikkat çeken eserlerinden biri, Qing Hanedanlığı döneminden kalma antik bir vazoyu parçalayarak günümüz dünyasına uyarlamış olduğu "Han HaiShui" (Denizle Kaplı) adlı çalışmasıdır. Bu eser, geleneksel ve çağdaş değerleri sorgulatır.Sanatçı, 2008 Çin Olimpiyatları'nda uluslararası bir platformda Çin hükümetini eleştiren tutumlarıyla öne çıkar, ancak bu durum, hükümetin gözünde bir tehdit olarak algılanır. AiWeiwei'nin özgürlüğü sınırlanarak bir süreliğine hapsedilir ve ülkenin dışına çıkması yasaklanır.Weiwei'nin eserleri genellikle büyük ölçekli enstalasyonlardan heykellere kadar çeşitlilik içerir. Sanat çalışmaları, izleyicileri düşünmeye, sorgulamaya ve toplumsal meselelere odaklanmaya teşvik eder. Weiwei, sanatının yanı sıra sosyal medyayı etkili bir şekilde kullanarak dünya çapında geniş bir takipçi kitlesi kazanır. Burada bir parantez açacak olursak son zamanlarda sosyal medyada sanatçıların tanınması ve hızlıca yayılmasının en önemli karar merceği bazen sosyal medyalar olabiliyor. Bunu çağdaş sanatta yer etmiş sanatçılar için değil, ancak birçok sanat üreten kişiler bu olanaktan çokça faydalanmaktadır.
Bir başka önemli sanatçı YayoiKusama’dır. 1929'da Japonya'da doğan, dünya çapında tanınan bir çağdaş sanatçısıdır. Kusama, genellikle minimalist ve pop art akımları içinde değerlendirilen, renkli ve tekrar eden desenleri ile tanınan bir sanatçıdır. Sanat kariyerine Japonya'da başlayan Kusama, daha sonra Amerika'ya taşınır ve burada kariyerini geliştirir.Kusama'nın eserleri genellikle sonsuzluğu ve evrende var olan enerjiyi temsil eden desenler içerir. En ünlü eserlerinden biri, kendini sonsuz tekrar eden renkli noktalardan oluşan, izleyiciye kendini kaybetme ve sonsuz bir yok oluş hissi veren "InfinityMirrorRooms" adlı enstalasyonlarıdır.Sanatçı, sık sık psikiyatrik rahatsızlıkları ve halüsinasyonlarına dayalı eserler üretir. YayoiKusama'nın çalışmaları, genellikle zihinsel sağlık, cinsellik ve toplumun birey üzerindeki etkileri gibi konuları ele alır. Dahası, 1960'lı yıllarda Amerikan pop-art hareketine katkıda bulunarak, New York'taki sanat sahnesinde önemli bir figür haline gelir. Ancak, mental sağlık sorunları nedeniyle bir süre sanat dünyasından uzaklaşır. 1990'lı yıllarda ise tekrar sanat dünyasına döner ve eserleri dünya genelinde sayısız galerilerde sergilenir.
Bir başka sanatçı 1967 yılında doğan Danimarka-Kuzey Almanya kökenli çağdaş sanatçıOlafurEliasson’dır.Eliasson, eserlerinde genellikle doğayı ve fenomenleri kullanarak izleyiciye duyusal bir iz bırakır. Sanatçının çalışmaları, ışık, renk, su ve doğal elementlerle etkileşim içinde olan büyük ölçekli enstalasyonları kapsar.Eliasson'un en bilinen eserlerinden biri, 2003 yılında Tate Modern'de sergilenen "TheWeather Project" adlı enstalasyonudur. Bu eser, yapay bir güneş ve gerçek bir sis atmosferi yaratılarak izleyiciye gerçeküstü bir atmosfer düzeneğigösterir.Sanatçının konuları genellikle sürdürülebilirlik, iklim değişikliği ve doğa ile insan etkileşimi gibi temaları vardır. Eliasson, doğayı ve çevresel konuları anlamak, gözlemlemek ve hissetmek için sanatı bir araç olarak kullanır.
Diğer bir sanatçı Kara Walker, 1969 yılında Amerikalı çağdaş sanatçıdır. Walker, özellikle çalışmalarında ırk, cinsiyet, şiddet ve Amerika tarihinin zorlu yönleri gibi konuları ele almasıyla tanınır. Sanatının odak noktası genellikle büyük boyutlu kâğıt kesimleri ve duvara monte edilen siyah figüratif siluetlerdir.Sanatçının en bilinen eserlerinden biri, "Gone: An HistoricalRomance of a CivilWar as ItOccurredBetweentheDuskyThighs of One Young Negressand Her Heart" (Gitmiş: Bir Genç Kara Kadının Esaretin Tarihi ve Kalbi Arasında Geçen Bir İç Savaş) adlı eseridir. Bu büyük ölçekli kâğıt kesimi, Amerika'nın kölelik geçmişini ve ırksal ilişkileri çarpıcı bir şekilde ele alır.Walker'ın sanatı genellikle çizgi romanlara, minyatür resimlere ve güneydeki büyük malikanelerin zarif süslemelerine göndermeler içerir. Ancak, bu göndermeler klasik sanat ve estetikle çatışan güçlü bir eleştiri ve çağdaş bir yorum içerir.Sanatçının eserleri, büyük müze ve galerilerde sergilenir ve sosyo-kültürel, tarih ve kimlik konularının düşünsel boyutlarını derinlemesine analiz eder.bu bağlamda Kara Walker, sanatının güçlü ve provokatif doğasıyla, Amerika'nın karmaşık tarihini ve toplumsal meselelerini ele alarak çağdaş sanatta önemli bir figür olarak kabul edilir.
Önemli isimler arasında bir başka sanatçı JR, gerçek adıyla Jean René isimli sanatçıdır. 1983 tarihinde Fransa'nın Paris şehrinde doğmuş çağdaş sanatçı ve fotoğrafçıdır. Sanatının temelini, toplumun yüzleri, hikayeleri ve anılarına odaklanan büyük ölçekli açık hava enstalasyonları oluşturur. JR, genellikle anonim kişilerin portrelerini devasa ölçekli binaların duvarlarına yapıştırarak kentsel alanlarda dikkat çekici ve etkileyici eserler yaratır.Sanatçının "Inside Out Project" adlı önemli bir girişimi vardır. Bu proje kapsamında, dünya genelindeki insanlar kendi portre fotoğraflarını çektirip bu fotoğrafları, kendilerini ifade etmek için kullanabilmektedirler. Bu proje, bireylerin ve toplulukların kimliklerini ifade etmelerini ve bir araya gelmelerini teşvik etmek amacı taşır.JR, eserlerini genellikle siyasi veya sosyal sorunlara dikkat çekmek ve toplulukları birleştirmek amacıyla kullanır. Örneğin, "WomenAreHeroes" projesi, dünyanın farklı bölgelerindeki kadınların güçlü hikayelerini ve yaşamlarını vurgular. Dahası JR, sadece duvarları kullanmakla kalmaz, aynı zamanda fotoğrafçılık ve belgeselcilik alanlarında da etkinlik gösterir.
Bu beş sanatçı farklı estetik ve içerikte eserleri olmasına rağmen, bazı ortak özellikleri vardır. Örneğintoplumsal olaylara olan duyarlılıkları genellikle toplumsal, politik ve kültürel konulara odaklandığını görürüz. Irk, cinsiyet, şiddet, insan hakları gibi meseleler, eserlerinin merkezinde yer alır. Başka bir özellik müzelere sığmayacak kadar büyük enstalasyonlar ortaya koyarlar.Sanatçılar, eserlerini genellikle büyük ölçekli enstalasyonlar veya açık hava projeleri şeklinde sergilerler. Bu, izleyicilerin eserlerle etkileşimini güçlendirmek ve toplum içinde daha geniş bir etki yaratmak için kullanılan bir stratejidir.Ayrıca sanatçılar arasında, belgeselcilik ve fotoğrafın güçlü bir rol oynadığı görülür. Bu, gerçek hikayeleri anlatma ve toplumsal konulara odaklanma eğilimini yansıtır. Kısacası her bir sanatçı, eserleriyle çağdaş sanatın sınırlarını zorlama ve geleneksel sanat anlayışlarını sorgulama eğilimindedir.
Ocak 2024
Yeni yorum ekle