Bilgi Ateşi: PROMETHEUS
Aynur Yüce
“Arayışın temel amacı insan için bir kurtuluş ya da vecit değil, bilgelik ve başkalarına hizmet etme gücü olmalıdır”. Mitolojinin Gücü Joseph Campbell Antik Yunan; tanrıça, titan ve tanrı vb. doğaüstü sembollerle evreni ve doğayı anlatmaya ve anlamlandırmaya çalışmıştır. Antik Yunan’dan beri semboller insanlığa pek çok bilgiyi aktarmaktadır. Kimi zaman insanlığa köle olmamayı, kimi zaman direnmeyi kimi zaman bilgi ateşinin nasıl korunacağını anlatmaktadır. Dünya üstünde yazılan çizilen anlatılan tüm hikayelerde, zaman, mekân değişse bile hikayeler birbirine benzemektedir. İnsanlığa başkaldırmayı, bilginin yolundan gitmeyi ve bilginin ateşini korumayı gösteren en önemli hikayelerden biri Prometheus’un hikayesidir. Prometheus bir Titan’dır. Prometheus zekâ olarak, diğer tanrılardan üstündür. Zeus, kendinden daha akıllı olan titan Prometheus’un bu gücü elinde tutmasından rahatsızdır. Güç sadece Zeus’un olmalıdır. Prometheus, öngörüleri ile ve geleceği görebilme özelliği ile Zeus’un Kronos’u tahttan indirerek iktidara geçmesine yardım etmiştir. Zeus kendisini iktidardan kimin düşüreceğini Prometheus’un bildiğini bilmektedir. Bu ise bir ölümlü yani insandır… Prometheus akıl gücünü elinde tutan bir Titan’dır. Zeus ise iktidar ve dünya egemenliğini elinde tutmaktadır. Güç ve iktidar sadece Zeus’un elindedir. Bu nedenle Zeus gücü bir başkasının elinde görmeye tahammül edemez. Prometheus gücü ile Zeus’un şimşeklerini üzerine çekmektedir. Prometheus haksızlığa karşı duran ve Zeus’a asla boyun eğmeyen bir semboldür. Zeus ise Prometheus adındaki bu Titan’dan korkmaktadır. İnsanı balçık ve kendi göz yaşından yaratmış olan Prometheus elbette insana karşı kendini sorumlu hissetmiştir. Bilginin ve medeniyetin temellerini Prometheus atmıştır. Bu mitolojiye göre, Zeus insanlardan bilginin ateşini saklamıştır. Bilgi ateşini saklama nedeni, insanların güçlenerek kendine karşı ayaklanma korkusudur. Efsaneye göre, bir gün Prometheus tanrıların yaşadığı İda dağındaki ateşe ulaşmak için yola çıkar. İnsanın var olma mücadelesine yardım etmek amacıyla Hephaistos’un ocağından ateşi alarak insanlığa ulaştırır. Bu ateşi insanlığa ulaştırarak Prometheus, Zeus’tan intikamını almıştır.
İnsanlığa yüklediği görev ise o bilgi ateşinin sönmemesini sağlamaktır. Bilimi, uygarlığı, medeniyeti sembol eden ateşi çalan Prometheus’a sinirlenen Zeus, bu Titan’ı Kafkas Dağı’nda zincire vurdurmuştur. Bir kartal her gün Prometheus’a gönderilir ve karaciğerini yer. Bu her gün devam eden bir işkencedir. Her akşam yenilen karaciğer kendini yeniler. Bu işkence 30 yıl boyunca sürer. Prometheus bu işkenceye umudunu yitirmeden hep sabreder. Bu zorlu işkenceden Herakles gelip kurtarır. Karaciğer sembol olarak dönüşümü göstermektedir. Karaciğer vücudun orkestra şefidir. Kendini yenileyebilen bir organdır. Değişimin ve dönüşümün sembolü olan karaciğer insanın kendini dönüştürebileceğini sembol etmektedir. Kartal ise eski gerçekliklerin gölgesinde yürümek yerine, daha geniş bir açıyla evrene bakmayı ve vizyonunu genişletmeyi sembolize eder. Güneşe çıplak gözü ile dik açıyla bakabilen bir canlı olan kartal, ışığı olduğu kadar gölgeyi de sevmenin bilgeliğini öğreterek insanı aydınlatır. Bu mitteki sembollerden özellikle ateş, özgür iradeyi temsil etmektedir. İnsanlık, bu ateşle birlikte iradesini başkalarının elinden almayı öğrenecektir. Ateş insanoğlunun, gücünün farkına varmasına işaret etmektedir. Çilesine katlanamayıp, ölmeyi özleyen İo'ya Prometheus şöyle der: Benim acılarıma hiç katlanamazdın demek! Kader ölmeme de izin vermiyor benim: Yalnız ölüm kurtarabilirdi beni, Oysa benim işkencelerimin sonu yok Zeus tahtından düşmedikçe. (Mitoloji sözlüğü – Azra Erhat) “Zeus tahtından düşmedikçe benim işkencelerimin sonu yoktur” sözleriyle Prometheus; İnsanlığın özgürlüğü için mücadele ederken, umudunu yitirmemesi gerektiğine ve yolundan dönmemesine işaret etmiştir. Prometheus, medeniyetin, teknolojinin ve bilginin kurucusu olarak bilinir. Bu mit insanlığa, yüzünü sadece akla, bilgiye ve özgür düşünceye çevirmesi gerektiğini de vurgulamaktadır. İnsanlık var oldukça bilgi ateşi yanacak ve çevresini aydınlatacaktır… Kaynak: Prometheus-Carrying-Fire’-by-Jan-Cossiers-Wikimedia-Commons-
Yeni yorum ekle