Somuttan Soyuta
Şenol Zümrüt
Soyut kavramı Latince (Lat. abstractum = çekip çıkarılmış, sıyrılmış) kökenli bir sözcük olup nesnelerin niteliği gibi gerçekte kendi başına var olmayan, nesnelerin niteliği olarak var olan, ancak nesnelerden çekilip çıkarılarak tasarımlanabilen kavramlar olduğunu Türk Dil Kurumu açıklamaktadır.
Günlük dilde “somut kavram”, belli nesneleri, duyumlarımıza konu olabilen maddi varlıkları dile getiren kavramlar olarak tanımlanır. Sandalye, masa, bardak gibi, “Soyut kavram” ise, duyular aracılığıyla algılanamayan şeyleri dile getiren kavramlar anlamına gelir: Tanrı, adalet, özgürlük gibi.
Soyutlama kavramını ise TDK “ Bir nesnenin özelliklerinden veya özellikleri arasındaki ilişkilerden herhangi birini tek başına ele alan zihinsel işlem, gerçeklikte ayrılamaz olanı düşüncede ayırma, tecrit, abstraksiyon.” olarak açıklamaktadır. Kısaca bir nesnenin herhangi bir yanını diğerlerinden ayırarak, eksilterek tek başına ele almak olarak özetlenebilir.
Fotoğrafta soyut çalışmalar daha çok biçim, renk, doku, çizgi, gölge, yakın çekim gibi yollarla üretilebilir. Fotoğraf çekmenin birçok yöntemi ve çeşidi vardır: Sokak fotoğrafçılığı, belgesel fotoğrafçılık, toplumsal gerçekçi yaklaşım, doğa, makro, deneysel v.b. gibi daha sayabileceğimiz pek çok tarz. Soyut fotoğrafçılığı da bu tarzların içeresinde en ilgi çekici olarak sayabiliriz. Soyut görüntülere aslında çok kolay erişebiliriz, bu tarzın bu şekilde bir kolaycılığı vardır. Diğer tarzlar gibi gezmek, yeni yerler keşfetmek, pahalı ekipmanlara sahip olmak gibi maddi ve zaman- mekan zorlukları hemen hemen yok gibidir.
Eğer fotoğrafçı farklı bakış açısına sahip, düşünce dünyasını zenginleştirmiş, bilgi ve birikim sahibi ise arzulanan soyut görüntülere yer ve zaman kısıtlaması olmaksızın her yerde ulaşabilir. Örneğin evde, çalışma ortamında, seyahatte, otobüste, trende v.b. gibi birçok yerde.
Fotoğraf, resim ve çizim gibi daha eski sanat biçimlerinden yukarıda da açıkladığımız gibi, çizgi, şekil, renk, doku, kitle, mekan ve hacim unsurlarını devralmıştır. Ayrıca, siyah beyaz ton skalası, kontrast, negatif karşıtlığı, odak uzaklığı, lens çeşitliliği, bakış açısı v.b. gibi fotoğraf için anılan diğer unsurlardır.(Barrett, 2017 . 48)
Fotoğraf çekimlerinde, illaki soyut çalışma yapılacak diye bir kaygı güdülmemesi gerekir. Doğada ve çevremizde, renk, ışık, gölge, grafiksel görüntüler, çizgiler zaten oralarda yer almakta, durduğumuz yerde o görüntüler kendisini feryat figan göstermekte. Bize kalan ise o görüntüleri makine yardımıyla zaman diliminden ve bütünden eksilterek kaydetmek.
Soyut fotoğraflama ne kadar kolay olsa da bazı zorlukları da yanında getiriyor. Tabii ki bu zorluklar diğer fotoğraf tarzları için de geçerli. Diğer sanat dallarında, sanatçının zaman ve mekan rahatlığı, fotoğrafçıya göre daha özgürdür. Ressam ya da heykeltıraş zamansal bir gerilime kolay kolay girmez, ancak bu serbesti fotoğrafçı için pek geçerli değildir. Doğru anı yakalamak ve karar anını uygun yerde icra etmek için saliselerce vakti vardır. Otobüs durağında beklerken, merdivenden inerken ya da çıkarken, evde koridordan geçerken, o anda bir görüntü oluşur ve onu belgelemek için bir ressam kadar vaktimiz olmayabilir. O kısıtlı zamanda orada mevcut olan görüntüyü hissetmek ve belgelemek hiçde kolay olmasa gerek. Bu gibi avantajlarının yanında soyut fotoğraflamada, fotoğrafçı algılarını daha açık tutarak dikkatini çevresine daha çok vermelidir. Bununla birlikte sanatçı bilgi birikimini geniş tutarak bakış açısını daha büyük bir hacme çıkarmalıdır. Soyut fotoğraflama yapan sanatçının işini kolaylaştıran en önemli unsurlar olarak dikkat, algıda seçicilik ve bilgi birikimini sayabiliriz.
Daha öncede belirttiğimiz, bu konuda bir çok kuramcının da üstüne basa basa açıkladığı gibi fotoğraf çekmek için bir makineye ve bir göze ihtiyacımız var. Ancak bu gözün sahip olması gereken bakış açısı, fotoğrafik görme, algıda seçicilik, farkındalık yaratmak,olmayanı çekebilmesi için, dişil bir yapıya sahip olan, yani almadan bir şey veremeyen zihnimizi kullanmak,onu kullanırken de, yapması gerekeni yapabilmesi için de beslenmesi gerektiği bilinen bir gerçektir.
Ansel ADAMS “ Fotoğrafı yalnızca fotoğraf makinesi ile gerçekleştiremezsiniz. Fotoğraf etkinliğine, gördüğünüz tüm resimleri, okuduğunuz tüm kitapları, duyduğunuz müziği, sevdiğiniz insanları taşırsınız”
Yeni yorum ekle