İyi Niyet Elçilerinden Mert Fırat

Sanat sanat için mi yoksa toplum için mi tartışmalarına en güzel yanıtlardan biri de iyi niyet elçisi olarak görev yapan sanatçılardır. Bu elçiler icra ettikleri sanatın yanında çeşitli kuruluşlara destek olmak amacıyla bizzat görev alarak topluma faydalı olmaktadırlar. Onlara göre kesinlikle sanat toplum içindir. Hatta UNDP iyi niyet elçisi Mert Fırat 4 Haziran’da Dünya Çevre Günü için gerçekleştirdiği İklimce Sohbetler çevrimiçi panelinde bu niyetini şu sözleriyle aktarmıştır “Sanat güzel fotoğraflar vermenin ötesinde, dünyanın derdini dile getirmek için yapılmaktadır” (tr.undp.org).

İyi niyet elçileri olarak adlandırılanlar bir ülke veya kuruluş adına bir topluma faydalı olmak için gönüllü hizmet veren ve idealleri amaç edinen kişilerdir. Özellikle Birleşmiş Milletler (BM) tarafından sıklıkla kullanılan bu yöntemle, ünlülerden destek alarak küresel hedeflerin gerçekleştirilmesi ve insani yardım yapılmasına çalışılır. 1954 yılından beri iyi niyet elçileri BM’ye destek olmaktadır. İlk iyi niyet elçilerinden olan Amerikalı komedyen Danny Kaye çalışmalarıyla ilgili "Ben çocukların petrolden daha güçlü, nehirlerden daha güzel ve bir ülkenin sahip olabileceği tüm doğal kaynaklarından daha değerli olduğuna inanıyorum. Hayatımda beni en çok memnun eden şeyin UNICEF için yaptığım işler olduğunu düşünüyorum," demiştir (unicefturk.org). Onun ardından Grammy ödüllü İngiliz aktör Peter Ustinov ve ünlü sinema oyuncusu Audrey Hepburn Unicef’te iyi niyet elçisi olarak görev yapmışlardır. Hepburn kuraklık, kıtlık ve savaş bölgeleri ziyaretlerinin ardından ABD, Avrupa ve Kanada’da demeçler vermiştir.

Ayrıca güncel sanatçılardan Oscar ödüllü oyuncu Angelina Jolie de 2001’den beri Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) iyi niyet elçisi olarak dünyanın mağdur bölgelerini gezerek konferanslar vermektedir. 50’den fazla yeri ziyaret ederek mültecilere destek olan Jolie, 2012’de BM’de özel elçi tayin edilmiştir. Hatta evlatlık olan üç çocuğunu Kamboçya, Etiyopya ve Vietnam’dan evlat edinmiştir. Günümüzde bu örneklerin izinden giden pek çok sanatçı, sporcu ve ünlü isim bulunmaktadır. Katy Perry, Serena Williams, David Beckham, Orlando Bloom, Ricky Martin, Shakira gibi isimler bunlar arasındadır. İngiliz oyuncu Millie Bobby Brown ise 2018 yılında 14 yaşında en genç iyi niyet elçisi olma unvanını almıştır. Ancak ünlülerin basında yer alan hayır işi fotoğrafları ise zaman zaman eleştiriye maruz kalmaktadır. Kimisi bu çalışmaların özel ve gizli kalması gerektiği veya sanatçının ününü artırmak için bir araç olduğu sebebiyle bunları eleştirmekte ve yeni bir tartışma alanı açılmaktadır.

Türkiye’de ise yazar Ayşe Kulin, Bilkent Senfoni Orkestrası, piyanist Gülsin Onay, oyuncu Kıvanç Tatlıtuğ, tiyatrocu Müjdat Gezen, gazeteci Tayfun Talipoğlu, oyuncu Türkan Şoray, piyanist Ferhan ve Ferzan kardeşler, oyuncu Ali Poyrazoğlu, müzisyen Ferhat Göçer, oyuncu Tuba Büyüküstün ve basketbolcu Cedi Osman gibi isimler UNICEF iyi niyet elçisi olarak görev almaktadırlar. Oyuncu Hazal Kaya, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Türkiye’nin iyi niyet elçisi seçilmiştir. Ayrıca Bahar Toksoy Guidetti ve Giovanni Guidetti, Şahika Ercümen, Yusuf Yazıcı gibi sporcuların yanında oyuncu Mert Fırat da 2017’den beri Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) ilk iyi niyet elçisi olarak görev yapmaktadır. Özellikle UNDP elçilerinin amacı, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri doğrultusunda farkındalık ve desteği artırmaktır. Küresel olan bu amaçlar yoksulluğu sona erdirme, eşitsizlikle mücadele ve iklim değişikliğini durdurma gibi eylemleri içermektedir. Fırat, UNDP projeleri adına 2015 yılında Sosyal Fayda Zirveleri’ne katılmış, 2016’da ise toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik “Eşitlik İçin Konuş” projesi kapsamında bir kamu spotunda rol almıştır (#şiddetinbahanesiyoktur, https://www.youtube.com/watch?v=cKiTX2ldXLU).

Fırat, 2014 Moondance Film Festivali’nde “Kelebeğin Rüyası” filmindeki rolüyle En İyi Erkek Oyuncu; 2010 Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde “Atlıkarınca” filmiyle En İyi Senaryo; 2010 Berdyansk Film Festivali’nde ise, “Başka Dilde Aşk” filmiyle En İyi Genç Yetenek ödülü, 2010 Ankara Uluslarası Film Festivali ve Sadri Alışık En İyi Erkek Oyuncu ödüllerine layık görülmüştür. Ankara Üniversitesi tiyatro bölümü mezunu olan Fırat, çeşitli tiyatro, film ve dizilerde rol almıştır. Sanatçılığının yanı sıra toplum hizmetlerine gönül vermiş biri. “İhtiyacharitasi.org” adlı web sitesinin kurucu ortağı olan sanatçı bu platformda ihtiyacı olanlarla ihtiyaç sahiplerini bir araya getiriyor.

Ayrıca Fırat, Gönüllü İyilik Hareketi adlı STK’nın sözcülüğünü yapmakta ve yoksul mahallelerde sanat etkinlikleri gerçekleştirmeyi hedefleyen SanatMahal adlı bağımsız örgütün kurucu ortaklığını üstlenmektedir. Bunun yanı sıra Fırat, 2014 yılında Bianet internet gazetesinin tuttuğu erkek şiddeti çetelesini de seslendirmiştir (Bianet – 2014’te Erkekler En Az 281 Kadın Öldürdü, https://www.youtube.com/watch?v=Qu-ubWWFBBU). 2015 yılında ise yine kadına şiddete uygulanan ceza indirimlerini eleştirmek amacıyla https://change.org/ozgecan kampanyasını desteklemiş ve “Mert Fırat çok pişman!” adlı videoyu çekmiştir (#ozgecanyasasi, https://www.youtube.com/watch?v=tKNbbGUxZwY).

Sanatçı BM’in iklim değişikliğine dikkat çekmek için 2019 yılından beri düzenlediği ve pandemi sonrası çevrimiçi şekilde devam eden İklimce Sohbetler etkinliğinin sunuculuğunu üstlenmektedir. Bu konuşmalar ayrıca UNDP’nin sayfasında dijital olarak kitaplaştırılmış ve erişime hazır bulunmaktadır (https://iklimce.undp.org.tr/). Bir sonraki İklimce Sohbeti 21 Haziran’da yaza merhaba temasıyla gerçekleştirilecek. O zaman kesinlikle toplum için sanat diyor ve tüm sanatsever iklimdaşları konferansa bekliyoruz!