Eylül Özsoy: Marco Polo VENEDİKLİ;

Eylül Özsoy: Marco Polo VENEDİKLİ; 
Vivaldi ve Çapkın Casanova da

Pırıl pırıl bir deniz hayal edin. Her sabah uyandığınızda, yüzünüzü o pırıltıda yıkadığınızı düşünün. Tertemiz olur, tüy kadar hafif hissedersiniz gün boyunca. Bir de mis gibi kokan bir ortamda bulunduğunuzu ve siz oradan çıktıktan sonra bile mis kokuların etrafa dalga dalga yayılıp çevrenize karıştığını hayal edin. Son olarak, her gün bir saat boyunca arkadaşlarınızla toplaşıp kahkahalar attığınız fikrini kafanızdan geçirin. Nasıl, bunların tamamı ruhunuza bir ferahlık getirdi değil mi? 

Her gününü, işte böyle ferahlıkla, sevinç ve heyecanla yaşayan diyarlar da var. Onlardan bir tanesi de Unesco Dünya Kültür Mirası Venedik’tir. Karnavallar, gondolcular, kanallar ve âşıklar şehri Venedik! Balaylarının adresi, tüm dünyadan insanların karşılaştığı, su gibi hayat veren bir yer. Derler ya: “Zaman su gibi akar.” Şair Fuzuli’nin su kasidesinde su çok yüceltilmiş ve peygambere benzetilmiş. Venedik şehri de suyun mucizevî eserlerinden biridir. 

Gerçekten de öyle! Bir gündoğumunu Venedik’te karşılamak… Hayata Venedik’in içinden gülümsemek… Ulaşımı denizden sağlarken ne hissettiğinizi yanınızdakilerle paylaşın. Teknolojinin, hayatımızın merkezini pek fazla kaplayamadığı bir yerde yaşamak nasıl olurdu? Peki ya, yarın ne yapacağımızı hiç düşünmeksizin günün getirdiği şekilde yaşamak? Ya aldırış etmemek? Başkalarının hakkımızdaki düşüncelerini umursamamak? Eskiden yaşamış insanlar misali, birden fazla meslekle uğraşmak? Beste yapmak ve şarkı söylemek nasıl olur: “Aldırma, deli gönlüm. Giden gitsin. Sen şarkılar söyle içinden, boş ver!” 

Venedik’in Büyük Kanal’ı (Canal Grande) için Fransa Büyükelçisi şu sözleri söylemiş: “Büyük Kanal, dünyanın en güzel caddesidir.” Büyük Kanal, Venedik’in içinden geçen en büyük suyoludur. Ulaşımın en önemli yoludur. Büyük Kanal üzerindeki dört köprü, kentin iki yakasını bir araya getirir. Aslında, Venedik’in iki yakasını ekonomik anlamda bir araya getiren, günde 60 bin turistin, kentteki harcamalarıdır. 

Rialto Köprüsü ve pazaryeri Venedik’in merkezi kabul edilir. Accademia Köprüsü’nden geçerek Accademia Sanat Koleksiyonu’na ulaşabilirsiniz. Scalzi Köprüsü de insanları San Simeone Piccolo Kilisesi’ne ulaştırır. 

Rialto Köprüsü’nden geçip pazaryerine vardığınızı düşünün. Pazaryerinde, eskiden olduğu gibi, canlı hayvanların, tatlıların, sebze ve meyvenin satıldığını varsayın. Aldıklarınızın karşılığını, madeni paralarla ödediğinizi hayal edin. Ardından kayığınıza atlayıp eve gidiyor, yemeğinizi hazırlıyorsunuz. Pencereden, neşeli ezgiler doluyor kulağınıza…
177 kanalın etrafına dizilmiş evleri, köşkleri birbirine kavuşturan 417 köprü bulunuyor Venedik’te. Bu köprülerin 72’si özeldir, yani sahiplidir. Venedik'te evlerin numaralandırılması da ilginçtir; caddelere göre değil, semtlere göre numaralama yapılmış. Ya en dar caddesi ne genişliktedir, desem? Sadece 53 santim imiş!

Venedik, 13. yüzyıl gibi erken bir tarihte Avrupa'nın en büyük cam üretim merkezi haline gelmiş. Cam ustası Venedik'in ünü, dünyaya yayılmış. Murano Adası’nda, turistlerin ziyaret ettiği sanatçı stüdyolarının yanı sıra cam fabrikaları hâlâ varlığını sürdürüyor. Günümüzde, Venedik cam yapımı neredeyse tamamen sanatsal amaçlıdır. Murano ve Burano Adalarında cam üretim aşamalarını turistler hayranlıkla izleyebiliyor.

Venedik'te 350 gondol ve 400 kadar da gondolcu, konuklarını beklemekte. Gondolculuk, hayli zor bir sınav geçilebildiği takdirde, edinilen bir meslekmiş. Venedik’te kitlesel ulaşım İstanbul’daki gibi deniz otobüsleri ile sağlanıyor. Venedik binaları, 118 minik adadan oluşan bir takımadada, 100 bini aşkın ahşap kazık üzerinde inşa edilmiş. 
Venedik’i en iyi anlatan spor, voga veneta denilen kürek sporu olsa gerek. Voga veneta, gondolcu tarzında bir veya daha fazla kişinin sırayla ve ayakta kürek çekmesi sporuna verilen addır. Günümüzde, çok turistik bir eylem olan gondola binmek aslında Venediklilerin ata sporudur. 

Tüm şehrin ve turistlerin katıldığı Venedik Karnavalı, günümüzde yarım milyon turiste ev sahipliği yapmakta. Vatandaşların, maske takıp şenliğe katıldıkları bir ortam oluşur her sene şubat ya da mart ayında. Asıl amaç, herkesin birbirini tanıdığı bu küçük kentte, sosyal ve sınıfsal ayrımların bir kenara bırakılıp herkesin birbiriyle kaynaşmasıdır. San Marco Meydanı'ndaki açılış töreni, kostüm geçitleri, maske yarışmaları ve konserler hiç şüphesiz son derece etkileyicidir. Maskeler yasa gereği sadece karnaval sırasında takılabilirmiş. Gagalı veba doktoru maskeleri son derece popüler karnavalda. 

Fransa İmparatoru Napolyon, 1797’de Venedik’i işgal ettiğinde, karnaval geleneğinin kaldırılmasını emretmiş ama başarısız olmuş. Napolyon’dan önce de yasaklamak isteyenler çıksa da, karnaval halen yaşamını sürdürmekte. Gerek Venedik halkı gerek turistler yoğun katılım gösterirler ama birbirleriyle pek konuşmazlar. Karnaval iki hafta sürer. Hep eğlenerek, şarkı söyleyip çalgı çalarak ve yemek yiyerek geçen karnavalın frittelle adlı tatlısı gelenek olmuştur. Karnavalın sonuna denk gelen Şişman Salı günü bolca yemek ve et yenir. Zaten, “güle güle et!” anlamına gelen karnaval, Katolik inancında yer alan Büyük Perhiz öncesi düzenlenir.

Ünlü kâşif Marco Polo Venediklidir.  Marco, 1254 yılında zengin bir tüccar ailede dünyaya gelmişti. Marco Polo’nun tüccar babası ve amcası, 1271 yılında Uzakdoğu’ya bir yolculuk planlarlar. Yola çıkarken yanlarına 17 yaşındaki Marco’yu da alırlar. Yolculukları 17 sene sürer. Kubilay Han'ın yardımıyla Çin’i ve çevresini gezerler. Marco Polo Moğol İmparatoru Kubilay Han’la tanıştı, İpek Yolu üzerinde seyahatler etti. Venedik’e döndükten sonra Venedik'in ezeli rakibi olan Cenevizlilere esir düştü. Cezaevinde, yolculuk anılarını arkadaşına yazdırdı; “Marco Polo'nun Seyahatleri” kitabı bu şekilde ortaya çıktı. 

Keman virtüözü ve besteci Vivaldi de Venediklidir. Karnaval zamanı gelince kimse çalışmadığından yalnızca müzisyen olan kişilerden isteyenler çalıp söylermiş. “Dört Mevsim” adlı eserinin “sonbahar” bölümünde Vivaldi, çiftçilerin hasat mevsimi kutlaması sırasında içkiden sızıp kalması temasını işlemiştir. 
Ünlü maceracı, yazar ve çapkın Casanova da Venedikli’dir. Otobiyografisi Hayatımın Hikâyesi’nde, gönlünü fethettiği kadınları yazmıştır.